نوع بنا : زيارتي
آدرس :6 كيلومتري جنوب شرقي مراغه
يانيق تپه كه " قره تپه " نيز ناميده مي شود در 31 كيلومتري جنوب باختري تبريز و در 6 كيلومتري شمال خسرو شهر در جنوب شرقي روستاي " تازه كند" واقع شده است . در اين تپه يك هيأت انگليسي به رياست " چارلز بورني " در مرداد ماه سال 1339 كاوش هاي علمي به عمل آورد . به نظر " بورني " قدمت اين تپه به اواخر هزاره سوم پيش از ميلاد مي رسد كه با اواخر عصر سنگ و مس و اوايل عصر مفرغ در آذربايجان مقارن است .آثار به دست آمده نيز اين نظريه را تأييد مي كند.
جالب ترين كشف اين حفاري ، خاك برداري از بنيان و ديوارهاي خشتي بدون روكش 23 بناي دايره اي شكل است كه به نظر سرپرست هيات حفاري به استثناي دو بنا ، همه آنها خانه هايي بوده اند با انباري و سكو و طاقچه و اجاق و آخور و ... قطر هيچيك از اين خانه ها از حدود شش متر تجاوز نمي كرد .يكي از دو بناي مذكور احتمالاَ به نگهداري آذوقه و غلات و حبوبات اختصاص داشت. راه ورودي اين بنا نه از ديوارهاي اطراف ، كه از سقف بود و براي آمد و رفت به آنجا از نردبان استفاده مي شد.
بناي دوم بنايي دايره اي شكل و جدا از قسمت هاي ديگر است و حدس زده مي شود كه به عنوان كارگاه مورد استفاده قرار مي گرفت.
در اين تپه آثاري چون آسياب دستي، داس سنگي و سفال به دست آمده است. ظروف يافته شده در اين تپه حاكي ازتأثير سنت هاي مفرغ مقدم آناتولي شرقي است كه تا قفقاز گسترده بود . غير از وسايل ياد شده ، آلات و ادوات و ظروف ديگري چون هاون ، تيشه و تيغه ي سنگي ، تيغه خنجر مسي ، دو مُهر از گِل نپخته ، چهار چراغ گلي ، سيوها ، باديه ها ، خم هاي دهان گشاد بزرگ و كوچك و بي دسته و دسته دار و نيز سفال هاي زيادي در جريان كاوش هاي " يانيق تپه " كشف گرديد.
سفال هاي يافته شده به طور كلي دست ساخت و معمولاَ سياه رنگ و صيقلي و به ابعاد،اشكالو تزيينات،مختلف و متفاوت هستند . نقش هاي هندسي بر بدنه ي ظروف عموميت دارند . اما نمونه هايي از نقش هاي پرندگان و حيوانات شاخدار نيز ديده مي شود.
ماه رمضان در تبريز چه مي گذرد؟
مردم ايران با توجه به فرهنگ و پيشينه تاريخي بومي خويش مراسم فرهنگي، مذهبي و جشن هاي خاصي دارند و در اين ميان تنوع و رنگارنگي آيين هاي ويژه ماه مبارك رمضان كه در منطقه آذربايجان «اوروشلوخ» گفته مي شود نيز زيبايي هاي خاص خود را دارد.
كلمه «اروج» يا «اروش» به زبان تركي عبارتي است كه به مفهوم روزه و روزه داري استفاده مي شود. در اين ميان آنچه كه در ميان اجراي اعمال عبادي و شرعي رمضان در رفتارها و كنش روزمره مردم بيشتر به چشم مي‌خورد تغيير رفتار و منش آنها و سيل دعوت به افطارها است. مراسم افطاردهي در آذربايجان شرقي از هفته دوم ماه رمضان مرسوم است و معمولا افراد فاميل و همچنين فقرا را به مراسم افطاري دعوت مي‌كنند و اين دعوت كردن ها از ميانه شعبان شروع مي شود و تا آخرين روزهاي ماه مبارك رمضان ادامه دارد.
اوباشدان
سحري خوردن و سحري بلند شدن در آذربايجان و به ويژه در روستاهاي آن آداب مخصوص به خود را دارد. هنوز هم كه هنوز است روستاييان و عشاير آذربايجان با صداي ضربه همسايه بر ديوار خانه شان از خواب بيدار مي شوند و اين زنجيره خبر رساني باعث مي شود هيچكس خواب نماند.
اگر سحرگاهان كه در روستاهاي دور افتاده آذربايجان بر روي پشت بام خانه اي قرار بگيريد مي بينيد كه چه شور و نشاط خاص اين لحظات در روستاها حاكم است. چراغ خانه ها يكي يكي روشن مي شوند همسايه‌هاي ديوار به ديوار زنجير وار يكديگر را به سحري خوردن دعوت مي كنند. وسيله آگاه شدن مردم از اوقات شرعي هم موذنهاي روستايي هستند كه در كوچه ها مي چرخند و وقت افطار را اعلام مي كنند.
رويت هلال ماه
در آذربايجان رسم است كه بزرگترها بعد از رويت هلال ماه رمضان، به چهره يك كودك معصوم يا يك فرد مومن و نمازخوان نگاه كنند و اعتقاد دارند كه نگريستن به صورت آدمهاي بي‌نماز و روزه‌خوار، خوش يمني درپي نخواهد داشت. نگاه كردن به آيينه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رويت هلال ماه هنوز هم به عنوان يك رسم در بين پيرمردان مناطق روستايي استان مرسوم است.
اين عادت بر اين اعتقاد مبتني است كه بايد در ماه رمضان دل مومن همچون آيينه صاف و روشن باشد و از ناپاكي ها صيقل يابد، پيرمردان براي اين منظور همواره آئينه كوچكي در درون جيب خود داشتند و بعد از اينكه خود به رويت آيينه مي‌پرداختند با فرستادن صلوات چندين بار آئينه را به دور خود و اهل خانواده مي‌چرخاندند.
كيسه لعن ابن‌ملجم
رسم كيسه‌دوزي 27 ماه رمضان كه هنوز در برخي مناطق اين استان زنده است. معروف است كه روز 27 ماه رمضان شب قصاص ابن ملجم است، در اين روز زنان برخي مناطق كيسه‌اي مي‌دوزند كه به كيسه لعن ابن ملجم يا كيسه مراد معروف است، در شب بيست و هفتم ماه رمضان با هر سوزني كه به اين كيسه مي‌زنند، يك بار به ابن ملجم لعنت مي‌فرستند.
غذاها و شيريني هاي مخصوص
سفره‌هاي افطاري در تبريز به تنوع غذايي معروفند. در اين ميان فرني، شير برنج، انواع دلمه، كتلت، كوكو، سالاد، ختايي، اهري، حلوا، پنير، سبزي، خرماهاي تزئين شده با گردو و پودر گردو، انواع مربا و حليم ها پاي ثابت سفره ها هستند. زنان آذربايجاني لذيذترين و خوشمزه ترين كلوچه ها ، نان ها و كيك ها و شيريني ها را براي مهمانان روزه دار خود تدارك مي‌بينند.
آنها چند روز قبل از آغاز ماه مبارك رمضان فطيري به نام «نزيه» درست مي‌كنند. «نزيه» نام نوعي نان شيريني خاص محلي مغزدار است كه روي آن با چنگال و ته استكان تزئين شده و به منظور قرار گرفتن سر سفره ي افطار، فقط در ماه مبارك پخت مي شود كه بسيار خوشمزه است. «ختايي» هم شيريني خانگي مخصوص رمضان است كه در حال حاضر نيز تنها يك واحد توليدي در تبريز دارد. مواد اوليه اين نوع شيريني نوعي خمير حصيري شكل است كه به شكل دلمه با تركيب پودر گردو، دارچين و .... تهيه مي شود.
برگرفته از مهر- جام جم
منبع :تبيان