آمل مازندران - آكا ايران
آمل يكي از شهرهاي استان مازندران در ايران است. شهر آمل با ۱۹۹٬۶۹۸ نفر جمعيت (بر اساس سرشماري سال ۱۳۸۵) در جلگه مازندران و در دوسوي رود هراز با ارتفاع ۷۶ متر از سطح دريا در ۵۲ درجه و ۲۱ دقيقه طول شرقي و ۲۶ درجه و ۲۵ دقيقه عرض شمالي و در فاصله ۷۰ كيلومتري غرب ساري، مركز استان، ۱۸ كيلومتري جنوب درياي مازندران و ۶ كيلومتري شمال دامنه كوه البرز و ۱۸۰ كيلومتري شمال شرقي تهران قرار دارد.
تاريخچه
در حدود قرن نهم پيش از ميلاد در دو طرف سفيدرود در حدود رستم آباد امارت نشين‌هاي متعددي به وجود آمده بود كه مردم آن در ساختن كوزه‌هاي سفالين گلي و پيكرك‌هاي گاو و جام‌هاي زرين و زينت آلات و غيره سليقة بخصوصي نشان داده‌اند و آثارشان نشان مي‌دهد كه تمدن و هنر آنها بسيار پيشرفته بوده‌است. اين امارت نشين‌ها در حدود قرن هفتم تا پنجم پيش از ميلاد به وسيلهٔ اقوام مقتدر تازه وارد منهدم گرديدند. ناحيهٔ ساحلي جنوب درياي مازندران در همين زمان و حتي مدت‌ها پيش از آن معبر آساني براي عبور اقوام شمالي به سوي دره‌هاي حاصلخيز و مراتع كوهستانهاي مغرب ايران بود. از آن راه اقوام مزبور مي‌توانستند به آساني به شهرهاي پرثروت بين‌النهرين دست يابند. به علاوه سواحل باختري درياي مزبور به راه طبيعي قفقاز برمي خورد و اين ناحيه در ميان درياي مازندران مانند «هيت‌ها» و «ميتاني‌ها» و «كاسي‌ها» و شايد مادها و... بعد از آنها «سكايي‌ها» و «كيمري‌ها» از آن براي ورود به شبه جزيرة آناتولي و فلات ايران و جلگة بين النهرين استفاده مي‌كردند.
اگر نزديكي زبان و عادات و رسوم مردم سواحل جنوبي درياي مازندران يعني «گيل‌ها» و «ديلم‌ها» و «تپوري‌ها» و «آماردها» را با تالش‌ها در نظر بگيريم اين طور به نظر مي‌رسد كه تمام اين اقوام از راه گردنه‌هاي قفقاز و سواحل تالش به طرف گيلان آمده باشند و چون سواحل دريايي براي زندگي مناسب نبود به ارتفاعات واقع در كنار جنگل‌ها رفته و به گله‌داري در مراتع سبز جلگه‌هاي مرتفع البرز مشغول شدند. امروز در تمام اين نواحي گورهاي متعددي از آنان وجود دارد. تعداد گورهايي كه در جلگه‌هاي مرتفع واقع در كنار جنگل‌هاي گيلان و مازندران قرار دارد به قدري زياد است كه مي‌توان احتمال داد كه اجتماعاتي در آن نواحي مسكن داشته‌اند و آثار خانه‌هايشان از ميان رفته باشد.[نيازمند منبع]
در عصر صفوي آمل رونق فراوان گرفت و حكام صفويه به مازندران دلبستگي خاص داشتند. شاه عباس كه به آمل علاقه زياد داشت به دستور او جاده كنار رودخانه هراز آباد شد و در طول راه براي توقف چهارپايان و افراد كاروانسرا ايجاد كردند جاده شوسه‌اي كه آمل را به ساري و گرگان وصل مي‌كرد، درزمان او احداث شد.[نيازمند منبع]
معماري و گردشگري
۱- بازار: راسته اصلي بازار قديم آمل به همراه راسته‌هاي فرعي منشعب از آن (راسته عطاران، راسته پالان دوزان، راسته نمدمالان و نوراسته)نقش مهمي در تشكيل و تعريف محدوده بافت ايفا مي‌كنند. راسته اصلي دقيقاً و بلافاصله بعد از پل دوازده چشمه (جنوب شرقي بافت) آغاز و به صورت قطري و طولي در بافت حركت كرده و تا نزديكيهاي مركز اصلي كاشي محله (مسجد جامع علي كوچك) ادامه مي‌يابد. بازار به بافت ويژگي طولي و خطي بودن آن (گذر و محور اصلي بافت) تلفيق بعضي از مراكز محله با آن (مشائي محله و شاهاندشتي محله)، برخورداري از كاربري اجتماعي – اقتصادي و همجواري با ديگر عناصر شهري عمده بافت (مسجد جامع، مسجد آقا عباس، گرمابه و …) قسمت اعظمي از بافت مسكوني اطراف را تحت نفوذ مستقيم خود دارد. در واقع برش و عبور قطري بازار از بافت سبب مي‌شود كه تا عمق واحدي از دو طرف (بافت مسكوني پيرامون بازار) خود را تحت پوشش قرار دهد.
۲- مراكز و گذرهاي اصلي محلات، به غير از سه مركز اصلي ميدانچه مشائي محله (محله چهار سوق)، بازارچه شاهاندشت محله (تكيه هاشمي) و كاشي محله (مسجد جامع علي كوچك) بقيه مراكز اصلي با فاصله از راسته اصلي بازار و تقريباً در در مركز ثقل هندسي محلات مستقر هستند. چون راسته اصلي بازار به صورت قطري بافت را قطع نموده‌است از اين نظر اين مراكز اصلي با گذرهاي اصلي بين خود، عملاً يك حلقه ثانويه پنهاني (تار نامرئي) را به دور بازار به وجود مي‌آورند. علاوه بر اين هر يك از اين مراكز اصلي، خود داراي يك شعاع نفوذي هستند. لذا مجموعه اين شعاعهاي نفوذ مراكز اصلي با حلقه دروني بر گرد بازار، محدوده و منطقه‌اي را تعريف خواهد كرد كه مي‌تواند به عنوان يك محدوده بافت كهن و تاريخي به آن استناد كرد. چون بافت كهن آمل از دخالتهاي كالبدي و عبور خيابانهاي چليپائي رضاخاني مصون مانده‌است. لذا پيوستگي قضايي عناصر شهري و مراكز محلات از طريق گذرها و معابر اصلي بافت موجب تشكل و انسجام بافت مي‌گردد.
محلات تاريخي آمل
۱- نياكي محله (حسينيه ارشاد) ۲-اسپه كلا(تكيه اسك) ۳-قادي محله (تكيه شهدا) ۴- كاردگر محله (مسجد اميري‌ها) ۵- مشائي محله (چهار سوق) ۶- شاهاندشت محله (تكيه هاشمي) ۷- چاكسر محله (امامزاده قاسم) ۸- كاشي محله (مسجد جامع علي كوچك) ۹- پائين بازار محله (تكيه آملي‌ها) ۱۰- گلباغ محله (مسجد جامع) ۱۱- گرجي محله (امامزاده تقي)
هر يك از محله‌هاي مسكوني فوق داراي محدوده و مرز معين وتعريف شده هستند. اين محدوده‌ها توسط حصار يا موانع كالبدي مشخص نمي‌شد، بلكه گذرها و كوي‌ها يا محدوده پلاكها محدوده هر محله را تشكيل مي‌دهد.
جاذبه‌هاي گردشگري
پل معلق آمل
پل تاريخي ۱۲ چشمه (پله) آملاز آثار تاريخي شهرستان آمل با آن همه سابقه شهرنشيني يا به دليل رطوبت بالاي منطقه و يا به دليل حوادث طبيعي مثل زلزله و حوادث غير طبيعي مثل هجوم تيمور گوركاني، چيز چندان درخور توجهي باقي نمانده‌است. برخي از اين آثار باقيمانده به همراه برخي جاذبه‌هاي جهانگردي از اين قرارند:
مشهد ميربزرگ (مقبره مير قوام‌الدين مرعشي، سر سلسله مرعشيان مازندران كه از بناهاي دوره صفويه‌است.)
مقبره ميرحيدرالدين
مقبره امامزاده ابراهيم
مقبره امامزاده قاسم
مقبره امامزاده عبدالله
مقبره ناصرالحق حسن‌بن علي
بقعه شمس آل رسول
پل دوازده چشمه
قلعه شاهاندشت (ملك بهمن)
مقبره مولانا سيد حسن ولي واقع در نياك
پارك جنگلي ميرزا كوچك خان (واقع در ۲۰ كيلومتري جاده هراز)
آبهاي معدني لاريجان، آمولو، اسك و استراباكو
جاذبه‌هاي ورزشي
قله دماوند
قله امامزاده قاسم
كوه قره‌داغ
سياه كوه
آسمان كوه لار
كوه دال كمر
ارتفاعات ييلاقات لاريجان
رود هراز
جاذبه‌هاي علمي تحقيقي
كارگاههاي پرورش ماهي سردابي لاريجان
طرح آبريز هراز
موسسه تحقيقات برنج كشور
مركز پرورش نهال زيتون
مركز پرورش گياهان دارويي سليماني و قلي‌زاده
دهكده قديمي با كارگاه قالي‌بافي بليران
باغ كيوي و گلخانه ايزدي
پرورش ماهي و منابع طبيعي چلاو
منطقه حفاظت شده چلاو
منطقه حفاظت شده سياه‌بيشه
جاذبه‌هاي تفريحي
پارك جنگلي ميرزا كوچك‌خان جنگلي
پارك جنگلي امامزاده عبدالله
پارك دهكده طلايي
شكارگاههاي لاسم
شكارگاه اميري
شكارگاه لار
منطقه تيراندازي ممنوع رزن
روستاي خوشواش
روستاي سنگچال
منطقه بليران
درياچه آب اسك
جاذبه‌هاي تاريخي
نقش برجسته شكل‌شاه
حمام شاه‌عباس آبگرم لاريجان
بقعه ميرحيدر آملي
مسجد جامع
آرامگاه ناصرالحق بقعه شمس‌الرسول
آثاره راه‌باستاني هراز
قلعه ملك‌بهمن شاهندشت
برج قديمي اميري
بازار قديم آمل
مسجد امام حسن‌عسگري
ساختمان دارايي
قلعه كهرود
قلعه فرنگيس
بافت قديم شهر شهر با خانه زيبا مانند خانه شفائي
قلعه دختر پلور كاروانسراي سنگي و كوهستاني پلور
كافر كلي (غارهاي باستاني آب‌اسك و پلمون)
امامزاده عبدامناف
امامزداده محمد قريشي
امامزداه عباس شهنه‌كلا
پل ۱۲ چشمه
پل معلق
پل پلور به لار
بقعه شمس طبرسي
بقعه ميربزرگ
جاذبه‌هاي طبيعي
قله دماوند
غار گلزرد
جنگل بليران
گرم رود
رود كم‌كلا
رود كرسنگ
رود پنجاب
رود لاسم
آب معدني استراباكو قلابن
آب معدني پرسم آمولو
آب گرم لاريجان
آب معدني اسك
آب آهن آب فرنگي لاريجان
آب معدني گرو كلرد
آبشار يخي
آبشار شاهاندشت
آبشار آلامل
آبشار پرو مد
آبشار شيخ علي‌خان
آبشار سنگ دركا
آبشار قلعه‌دختر
آبشار دعيز
درياچه سدلار
منطقه زيست محيطي لار
درياچه دريوك
آبشار آب مراد لاسم
دخمه‌هاي سنگي (كافر كلي) رينه، راه باستاني تنگه بند بريده و تصوير حجاري شده ناصرالدين شاه و ياران او بر سنگ به نام شكل شاه، كاروانسراي گمبوج، مسجد جامع مسجد امام حسن عسكري، مسجد آقا عباس، بقعه متبركه سه سيد، سقانفار زرين كلا و سقانفار هندو كلا، بقعه مشهد بزرگ، امامزاده ابراهيم، امامزاده قاسم، بقعه شمس آل‌رسول و گنبد شمس طبرسي نيز از ديگر جاذبه‌هاي گردشگري آمل به شمار مي‌روند.