استان ايلام يكي از استانهاي كشور ايران است كه در باختر اين كشور و در ناحيهاي كوهستاني و نيمه گرم قرار گرفتهاست. مركز اين استان شهر ايلام است . استان ايلام از غرب با كشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان كرمانشاه همسايهاست.اين استان از استانهاي جنگلي ايران است و به خاطر زيبايي طبيعتش از آن با نام عروس زاگرس نيز ياد ميشود. پيش از دوره رضاشاه به اين ناحيه پشتكوه ميگفتند.
پيشينه
نام منطقه استان ايلام در زمان باستان، اريوجان بودهاست. در جاي خود شهر ايلام كنوني در قديم شهري به نام ردين بوده و بعدها يعني در زمان فرمانروايي حاكمان محلي آن يعني واليان، حسينآباد نام داشته كه در سال ۱۳۰۸ خورشيدي در زمان رضاشاه پهلوي ايلام نام گرفتهاست.
تقسيمات كشوري
استان ايلام داراي هفت شهرستان به اين شرح است: آبدانان، ايلام، ايوانغرب، دره شهر، دهلران، شيروان و چرداول و مهران.
ايلام تاسال ۱۳۴۲ بخشي از استان كرمانشاه بود اما بر اساس تقسيمات كشوري آن سال به استان تبديل شد. طي اين تقسيمات، بخشهايي از لرستان و خوزستان به ايلام ملحق شدند. اين ملحقات شامل درهشهر از لرستان و موسيان از خوزستان ميشد.
نقاط شهري استان ايلام عبارتاند از: آبدانان، آسمانآباد، اركواز، ايلام، ايوان، بدره، پهله، توحيد، چوار، درهشهر، دهلران، زرنه، سرابله، صالح آباد، لومار، مورموري، موسيان، مهران و ميمه.
مردم
بنابر سرشماري مركز آمار ايران، جمعيت استان ايلام در سال ۱۳۸۵ برابر با ۵۴۵۷۸۷ نفر بودهاست كه از اين ميان ۲۷۸۵۶۶ نفر مرد و بقيه زن بودهاند. اين استان ۱۱۱۵۵۹ خانوار دارد. جمعيت شهرنشين اين استان ۳۳۱۲۳۱ نفر است .
مردم اين استان مانند ساير مناطق ايران زبان فارسي را ميدانند. زبانهاي گفتاري رايج در ميان آنها ، كردي فيلي، كردي كرمانجي،لكي،لري و عربي است. كردي فيلي در بسياري نقاط، زبان گوراني (گويش كلهري) توسط طايفه مكي، كردي كرمانجي در بخش جنوبي پشتكوه توسط كردان شوهان، لكي در شمال شرق استان و عربي در نواحي مرزي تكلم ميشود.
بيشتر مردم استان شيعه دوازده امامي هستند.
اقتصاد ايلام
ايلام نفتخيز است و پالايشگاه گاز هم دارد. در سال ۱۳۸۷ خورشيدي هفت شهرك صنعتي در استان ايلام فعال بود كه بيش از ۴۵۰ واحد توليدي و صنعتي مختلف در اين شهركها فعال و داير است.
واحد پتروشيمي تازهاي هم در استان ايلام در دست ساخت است. كارخانه سيمان ايلام هم باكيفيت ترين سيمان ايران را توليد ميكند و بزرگراهي كه تهران را به كرمانشاه ميپيوندد و بزرگراه كربلا نام گرفته بعد از استان كرمانشاه از ايوان غرب به ايلام امتداد مييابد.
اين استان ۱۱ درصد منابع گاز ايران را دارد و روزانه ۱۵۴ هزار بشكه نفت خام از چاههاي نفتي دهلران استخراج و با لوله به پالايشگاهها در جنوب ايران منتقل ميشود. در سال ۱۳۸۷ خورشيدي تعداد ۵۵ هزار كارگر در اين استان در سه هزار واحد توليدي، صنعتي، خدماتي و كشاورزي مشغول فعاليت بودند. بر اساس آمار اعلام شده در همين سال نرخ بيكاري در استان ايلام ۱۲درصد بود.
مراتع استان ايلام يك ميليون و ۱۶۴ هزار هكتار است كه نيمي از مراتع استان از نظر پوشش گياهي فقير و نيم ديگر متوسط و غني هستند.
موقعيت اقتصادي و اجتماعي
در اين استان بيشتر فعاليت اقتصادي بر روي دامداري و كشاورزي متمركز شده است و زمينههاي مساعدي نيز جهت پرورش زنبور عسل دارد. بخش صنعت در اين استان سهم بسيار ناچيزي از اشتغال را نسبت به بخشهاي كشاورزي و خدمات به خود اختصاص داده است. از نظر منابع معدني نيز اين استان فقير بوده و معادن آن به منابع رسوبي محدود شده و عمدتاً شامل كانيهاي غير فلزي ميباشد. اين استان از نظر ذخاير نفت و گاز غني ميباشد
گردشگري
از نقاط ديدني استان ايلام ميتوان به درياچههاي دوقلوي بسيار زيباي آبدانان ،قلعه تاريخي پشت قلعه آبدانان (دوره ساسانيان)، انبارهاي هزاردر آبدانان (دوره ساسانيان)، آتشكده ساسانيان و طاق شيرين و فرهاد در ايوانغرب، تنگ رازيانه، ميان تنگ (مانشت)، شهر باستاني ماداكتو در درّهشهر، آتشكده چهار تاقي درهشهر، دره ارغوان در شمال شهر ايلام، درياچه سد ايلام، و چشمههاي آب گرم دهلران اشاره نمود.
امكانات روستايي استان
استان ايلام در سال ۱۳۷۸ خورشيدي ۷۵۳ روستا داشت كه از اين تعداد ۵۶۲ روستا داراي جمعيت و سكنه هستند. از مجموع اين روستاها ۴۷۰ آبادي داراي تأسيسات آب سالم آشاميدني بهداشتي هستند كه زير پوشش آب و فاضلاب روستايي قرار دارند و فقط ۹۲ روستا كه زير ۲۰ خانوار هستند شبكه آبرساني ندارند.
راههاي روستايي استان ايلام در آن سال ۱۰ هزار و ۷۰ كيلومتر جاده آسفالته بود كه در حدود ۷۶ درصد راههاي روستايي اين استان آسفالت و زيرسازي شدهاست.
در سال ۱۳۷۸، در ۲۰۱ روستا دهيار مشغول به كار بود. نرخ باسوادي نيز در مناطق روستايي استان در آن سال ۹/۸۱ درصد بود.
برگرفته از ويكي پديا