وسعت كوير مسيله بيش ازده هزار هكتار مي باشد ودرحال حاضر قسمتهاي عمده آن پوشيده ازدرختان گز وتاغ مي باشد ودرحقيقت يكي ازمراكز كويري جنگلي ايران محسوب مي شوند بدليل ارتفاع پايين دشت مذكور ( حدود 800 متر ازسطح دريا) ازساير نقاط اطراف شيب ملايم دشتها وارتفاعات شهرقم واراضي شمالي دشت مذكور به طرف دشت مي باشد همچنين درياچه نمك و كوير مسيله مصب دو رودخانه مهم مركزي ايران يعني رودخانه قمرود ( اناربار) ورودخانه قره چاي مي باشد.درروزگار نه چندان دور حدود 50 سال پيش دشت مذكور داراي يكي ازبهترين مراتع استپي ودشتي بوده به گونه اي كه محل چراي اسبهاي دولتي درآن زمان بوده ونيز رمه هاي بزرگ گوسفند وشتر دردشت مذكور به چرا پرداخته اند علاوه برمراتع خوب درسالهاي گذشته دشت مسيله يكي ازبزرگترين توليد كنندگان غلات (گندم ، جو و...) دربخش مركزي ايران بوده است.

ازنظر زيستگاهي دشت مسيله ازقديم الايام زيستگاه آهو وجبير وگوره خر آسيايي وايراني بوده است اما درحال حاضر به علت شكار بي رويه ازبين رفتن زيستگاه ها ، تعداد اينگونه حيوانات بسيار كم ونادر است اما قابليت زيستگاهي منطقه جهت حيوانات ذكر شده همچنان به قوت خود باقي است. منطقه كوير مسيله مي تواند زيستگاه مناسبي براي هوبره كه ازپرندگان حمايت شده وكمياب است ( خصوصا" درفصل زمستان) باشد ودرفصل پائيز وزمستان درآبگيرهاي دشت انواع پرندگان مهاجر ازقبيل انواع مرغابي وحشي ، اردك ، غاز، فلامينگو ، بازهاي شكاري وباقرقره و... ديده مي شود درسال گذشته يك گله هفت تايي گورخر ايراني دركنار درياچه حوض سلطان مشاهده شده است. وهمچنين مار، روباه وخرگوش نيز درمنطقه وجود دارد. مسيله وكوير قم دوزيسگاه استان وبخشي ازپارك ملي كوير است كه مورد حفاظت قرار مي گيرد وجود گونه هاي نادر جانوري نظير هوبره ، آهو، امكان زيست جانوري مانند يوزپلنگ به اهميت حفاظت وحراست اين منطقه مي افزايد افزون براينكه زيستگاههاي زيباي موجود دراستان وجود سگ آبي ، انواع پرندگان ومهاجرت انواع غازها، اردكها وپرندگان به اطراف درياچه حوض سلطان ودرياچه نمك وآشيانه سازي دراطراف مسيل رود قم درنماي زيست بومهاي استان بسيار موثر است.

نقاط ديدني كوير مسيله  آفتاب

راه‌هاى ارتباطى تهران به قم: راه شوسهٔ كنونى تهران - قم در سال ۱۸۸۳ ميلادى توسط اتابك ساخته شد و انگيزهٔ پى‌ريزى آن پيدايش درياچهٔ حوض سلطان بود. در مسير اين راه ارتباطى، پل‌هاى تاريخى و كاروان‌سراهايى قرار داشت كه به مرور زمان يا تخريب شد يا به كلى از ميان رفتند. از قم‌رود به سوى شمال شرقى و به موازات درهٔ قم‌رود، «پل دلاك» قرار داشت كه پس از اتصال قم‌رود به قره‌چاى ايجاد شد و منزل اول نيز به نام پل‌ دلاك بود. اين پل ۱۶ دهنه داشت كه چند دهنه آن ويران شده است. بناى پل از آجر و مربوط به دورهٔ‌ صفويه است و براى برقرارى ارتباط ميان قم و مشهد ساخته شده بود. يك راه قديمى از پل دلاك به طور مستقيم از حاشيهٔ غربى مسيله به سوى ورامين و گرمسار مى‌رود. نام پل برگرفته از اسم يكى از شخصيت‌هاى دورهٔ صفوى است. در شمال اين پل، دو ساختمان ويرانه قرار دارد كه سابقاً اقامتگاه كاروا‌ن‌ها بود، اوّلى از خشت و گل و شبيه به كاروان‌سراست و دومى از آجر بنا شده و مانند قلعه است. از پل دلاك به سمت شمال، يك راه ارتباطى از بلندى‌هاى باقرآباد مى‌‌گذشت و با عبور از ميان چال سلطان، به منزل دوم كه كاروان‌سراى حوض نام داشت مى‌رسيد. كاروان‌سراى حوض، قلعه‌اى محكم دارد و از آجر بنا شده و در زمان گذشته چند رشته قنات و آب‌‌انبار بزرگ آن را پر مى‌كرد. كاروان‌سراى حوض چندين بار تعمير شده و هم اينك مسكونى است.

كاروان‌سراى دير: در مسير راه تهران به قم، پس از حسن‌آباد، راهى به سمت چپ جدا مى‌شود كه به بند على‌‌خان و ورامين مى‌رود. اين راه در جهت شمال غربى به جنوب شرقى و در شمال رودشور قرار دارد.

۱۲ كيلومتر پيش از بند على‌خان راهى ديگر از جنوب به شمال آن را قطع مى‌كند. اگر راه را به سوى جنوب دنبال كنيم به كاروان‌سراى دير مى‌رسيم و امتداد آن به طرف شمال از طريق دولت‌آباد به ورامين مى رسد؛ اين همان راه قديمى ساسانى است كه اصفهان را به رى وصل مى‌كرد.

كاروان‌سراى كنونى دير روى ويرانه‌هاى ديرالجص يا دير گجين يا دير كردشير كه در تاريخ معروف است، ساخته شده است، ظاهر ساختمان قديمى به نظر نمى‌رسد. در كناره‌هاى دروازه ورودى كاروان‌سرا، دو برج دو طبقه قرار دارد. داخل اين بنا، حياطى بزرگ است با اتاق‌هاى كوچك كه يك در دارد و بدون پنجره است؛ اتاق‌ها روى سكويى قرار دارند، جرزهاى آن آجرى و سقف آن‌ها ضربى است. وسط بدنه‌ها در سه سمت حياط ايوان‌هايى بزرگ شبيه ايوان‌هاى داخل مسجد قرار دارد كه معلوم نيست به چه منظور ساخته شده‌‌اند.

كاروان‌سراى حوض: اين كاروان‌سرا از اقامت‌گاه‌هاى بين راهى مسير تهران - قم محسوب مى‌شد كه علاوه بر كاروان‌سرا، قلعهٔ محكمى نيز در آنجا قرار داشت. در شمال كاروان‌سرا، بقاياى قلعه ديگرى كه از گل ساخته شده است، وجود دارد.

مجموعهٔ كاروان‌سرا، قلعهٔ اربابى و قلعهٔ روستايى به نام حوض، درگذشته به دليل آمد و شد زياد بين تهران - قم و اصفهان از رونق بسيار برخوردار بود. امروزه كاروان‌سرا و قلعهٔ حوض به علت اينكه در محل خروج از مسير راه اصلى قرار دارد، كاركرد سابق خود را از دست داده است.

كاروان‌سراى پل دلاك: اين كاروان‌سرا نزديك پلى كه روى رودخانه قره‌چاى در محل اتصال آن به قم‌رود ساخته شده است قرار دارد، از جندق به سوى شمال در ۳۵ كيلومترى منطقه، نخستين‌ كاروان‌سرا ديده مى‌شود كه خرابه‌هاى آب‌انبار آن هنوز باقى است.

راه‌هاى قديمى و پل‌ها: راه‌ها و پل‌هاى قديمى اين منطقه، عموماً از سه دورهٔ تاريخى بر جاى مانده‌اند. هر چند كه بيش‌تر اين راه‌‌ها در دوره‌هاى بعدى روى همان مسيرهاى قبلى بازسازى و مرمت شده‌اند، اما هنوز شواهد و نشانه‌‌هاى بارز اين راه‌ها بر جاى مانده است.
قديمى‌ترين نشانه‌هاى برجاى مانده از راه‌هاى گذشته، راه‌ها و پل‌هاى متعلق به دورهٔ ساسانى است. اين‌ها، راه‌هايى بوده‌اند كه اصفهان را به رى وصل مى‌كردند.

از بقاياى راه ساسانى بر جاى مانده در اين ناحيه، راهى است كه از جنوب حوض سلطان - بين دلاك و محمدآباد كاج - مى‌گذشته است. اين راه، با پلى كه روى رودخانهٔ‌ مسيله در دورهٔ ساسانى ساخته شده بود، از راه‌هاى مهم ارتباطى ميان رى و اصفهان محسوب مى‌شد. بقاياى پل مزبور كه به پل شكسته معروف است در نزديكى روستاى كاج هنوز باقى است. ادامه اين راه در شمال، از سنگ ساخته شده و به نام سد معروف است و از زمين‌هاى اطراف، دو تا سه متر بلندتر است و ظاهراً سنگ‌فرش بوده است.

پل دلاك نيز كه روى رودخانه قره‌چاى بنا شده، داراى ۱۶ دهانه است و بقاياى آن هنوز در اين محل پابرجاست. بناى اين پل را به دورهٔ صفوى نسبت مى‌دهند كه گويا عمدتاً براى برقرارى ارتباط ميان قم و مشهد ساخته شد.

يك راه قديمى ديگر كه در شمال سياه كوه هنوز نشانه‌هاى آن بر جا است، سنگ‌فرشى گسترده است به عرض ۶ تا ۱۰ متر كه در زمان خود، از خطوط ارتباطى مهم ميان اصفهان و سواحل درياى مازندران بوده است و آن را به دورهٔ صفوى يا اوايل قاجار نسبت مى‌دهند.