غاري براي پنهان شدن

روستاي خربس يا خوربيز را بايد در فاصله 10 كيلومترى غرب شهر قشم ببنيد. روستايي كه روزگاري يكي از بزرگترين و پر رونق ترين نقاط جزيره بوده است و اين روزها، جز ويرانه چيزي از آن باقي نمانده است. دقيقش را بخواهيد، بايد بگوييم كه بركه‌ و كلاته گورستان تنها بازمانده هاي روستاي خربس هستند كه روزگار رونق و تردد سياحان و كشتي رانان را در اين منطقه به ياد مي آورند. با اين حال، باستان شناساني كه روي اين روستاي كهن تحقيق كرده اند، عمر آن را به 1400 سال قبل نسبت مي دهند. يعني زمان ساسانيان.

اين روستا در ميانكاسه‌اى وسيع قرار گرفته كه اطراف آن را دايره‌وار تپه‌هاى كوتاه و بلند مرجانى پوشانده‌اند. اين ارتفاعات همگى مشرف به شهر هستند و شهر تا دريا فاصله كوتاهى دارد. در سمت راست، بركه ـ يا آبدان ـ بزرگى است كه طاق گهواره‌اى آن نشان‌دهنده قدمت اين بنا است

از گورستان تا پناهگاه

در مياندشت خربس، وقتى رو به شمال بايستيم، آثار ساختمانى قلعه مخروبه‌اى از سنگ را مى‌بينيم كه احتمال مى‌رود در دوران بعد از صفويه چندبار بازچين شده باشد. در جلو همين قلعه، در فاصله‌اى نه چندان دور از غارهاى خربس، گورستانى وسيع و قديمى وجود دارد كه هم گورهاى پيش از اسلام و هم بعد از اسلام در آن ديده مى‌شود.

درست مشرف بر اين گورستان، در ديواره صخره‌ها و در سينه كوه در ارتفاع 20 تا 30 متر چند دهانه به صورت غار مانند به چشم مى‌خورد كه به غارهاى خربس شهرت دارند. غارهايي كه شگفتي طبيعت جزيره به شمار مي روند. كهن، شگفت انگيز و پر رمز و راز.

اين غارها كه از پديده‌هاى كهن زمين‌شناختى هستند، دنباله چين‌خوردگى‌ رشته كوه‌هاى زاگرس به حساب مي آيند كه در هزاره‌هاى گذشته از زير آب سربرآورده‌اند. اما در طول زمان و در دوره‌هاى تمدنى بعد دچار دگرگونى و تغييرات ديگرى شده‌اند.

غارهاى خربس كه از بيرون ساختار ساده و طبيعى و زمين‌شناختى خود را همچنان حفظ كرده‌اند، از درون با مجموعه دهليزها، تالارها و اتاق‌هاى متعددي دارند كه به عقيده برخي از محققين، روزگاري نيايشگاه پيروان ميترائيسم بوده‌ اند. به خصوص كه ساختار رازآميز و تو در توى غارهاى خربس و قرار گرفتن آن بر بلندى كوه اين عقيده را دامن زده است.

غارهاى خربس را به لحاظ شكل و ساختار با دخمه‌هاى آذربايجان، كردستان، لرستان، بوشهر، اهواز و شوشتر مقايسه مى‌كنند. غارهاى خربس به ويژه از نظر فضاهاى درونى شكل و طرح اوليه خود را حفظ كرده و به همان صورت كهن خود باقى‌مانده است.

چيزي كه در نگاه اول بيش از هر چيز غافلگيرتان مي كند، كنده كاري هاي ديواره هاي غار است كه عده اي معتقدند محل نگهدارى استخوان‌هاى مردگان زرتشتي در آيين بوده اند. عده اي هم عقيده دارند اين حفره ها محل پنهان شدن زنان و كودكاني بوده است كه روزگارى در دشت هموار خربز زندگى مى‌كرده‌اند و هر لحظه امكان يورش دزدان دريايى به آنها وجود داشته است. اين حفره هاي دست‌كنده، با راهروهاى باريك به همديگر راه دارند و در تالار مركزى، كه جاى اجتماع بوده، دو تاقچه كوچك جاچراغى نيز به چشم مي خورد.

ساكنان امروزي غار

اگر گذارتان به اين غارها بيفتد مي بينيد كه بر فراز اين غار، هميشه يك جفت عقاب ماهيگير (كه از انواع نادر و مرغوب عقاب‌هاى جهان هستند) به چشم مى‌خورند كه در ارتفاعات صخره‌اى لانه دارند و تخم مى‌گذارند.

اما به جز اين دو عقاب، چندين خفاش‌ دم موشى هم در غار زندگي مي كنند كه بيشتر در زاويه‌هاى تاريك و بخش انبار ذخاير غار (حفره‌هاى زيرين) خانه دارند. موجوداتي كه گفته مي شود نسل آنها رو به انقراض است اما به لطف امن بودن اين غار، مي توانند زاد و ولد موثري در قشم داشته باشند.

اين غارها را مي توانيد در پانزده كيلومتري شهر قشم در سمت راست جاده قشم به روستاي خربس و روستاي درگهان ببينيد.
منبع : تبيان