شهرستان بَردَسكَن از شهرستان‌هاي استان خراسان رضوي مي‌باشد. مركز اين شهرستان شهر بردسكن است. در سال ۱۳۸۵، اين شهرستان تعداد ۶۹٬۵۵۱ نفر جمعيت داشته است.
تقسيمات كشوري
بخش مركزي شهرستان بردسكن
دهستان كنارشهر
دهستان كوهپايه(كبودان)
شهر: بردسكن
بخش شهرآباد
دهستان جلگه
دهستان شهرآباد
بخش انابد
دهستان درونه
دهستان صحرا
شهر: انابد
موقعيت جغرافيايي
شهرستان بردسكن با مساحت تقريبي ۷۱۰۰ كيلومتر مربع واقع بر گستره جغرافيايي استان خراسان رضوي ازشمال به سبزوار ، از شرق و شمال شرقي به كاشمر و خليل آباد ، از جنوب و جنوب غربي به استان يزد و از غرب به استان سمنان محدود مي‌گردد.
ارتفاع اين ناحيه از سطح درياهاي آزاد ۹۸۵ متر است . مركز اين شهرستان شهر بردسكن و بر اساس آخرين تقسيمات كشوري داراي بخشهاي انابد و مركزي ،چهار دهستان و دو شهر مي‌باشد، بردسكن به دليل توليد محصولات باغي از جمله (( انار وانگورو انجير)) به شهر ((ميوه‌هاي بهشتي)) معروف شده است.
پيشينه تاريخي بردسكن
نتايج بررسيهاي باستان شناسي بر روي تپه‌ها و محوطه‌هاي با ستاني و همچنين شواهدي از آثار فرهنگي حاكي از آن است كه منطقه بردسكن در هزاره‌هاي دوم و اول پيش از ميلاد مسكوني و آباد بوده است . اين ناحيه در قرون و سده‌هاي گذشته جزيي از سرزميني به شمار مي‌رفت كه در متون جغرافيايي و تاريخي از آن با نام (ترشيز) يا (طرثيث) ياد شده است . ترشيز در نيمه اول سده چهارم هجري از شهر هاي تابعه نيشابور محسوب مي‌گرديد . به شهادت متون تاريخي ناحيه مز بور در سالهاي ۵۲۰ ق و ۶۵۰ ق ، توسط سلجوقيان و سپاهيان مغول و بعد از آن نيز آماج حملات بسيار گرديد . با طلوع دولت نادر شاه افشار اندكي از تهاجمات افغانها و تركمنها به اين ناحيه فروكش نمود اما اين نا آرامي ها تا سلسله قاجار نيز ادامه يافت .
مناره فيروز آباد
اين اثر تاريخي در ۲۰ كيلومتري جنوب بردسكن و در ميا ن دهستا ن شهر آباد قرار دارد. قرائن و شواهد باستان شناسي مويد آثار زيستگاهي از صدر اسلام تا سده هفتم هجري در نزديكي اين بنا است. مناره مزبور با ظاهري استوانه‌اي شكل و با ارتفاع ۱۸ متر از نظر تزيينات و نحوه آجر چيني نشان دهنده معماري به سبك و شيوه رازي است . بنا داراي دو كتيبه در بالا و پايين با مضامين آيات قرآني ، تاريخ بنيان اثر و باني آن بوده كه قرائت اين خطوط بدليل مخدوش بودن ميسر نيست . همچنين در داخل مناره نيز پلكاني به طور مارپيچ تعبيه شده است . روي هم رفته ويژگيهاي معماري انتساب اين اثر را به عصر سلجوقي نشان مي‌دهد.
مناره علي آباد كشمر
برج مقبره آجري موسوم به (علي آباد كشمر) بر سر راه بردسكن به كاشمر قراردارد . گويا اين بنا بر فراز بقايا و آوارهاي قلعه‌اي كهن به نام كوشك بنيان شده و از ديدگاه معماري با برج رادكان در چناران قابل مقايسه است . نماي خارجي بنا در پائين هشت ضلعي و بالاترين قسمت آن داراي گنبد مخروطي به صورت دو پوسته است كه ۴۸ نيم ستون به انضمام تزئينات هندسي از آجر و كاشي فيروزه‌اي زينت بخش آن شده است . بنا فاقد كتيبه است و بيشتر نشان دهنده اسلوب معماري در قرن هفتم هجري است.
رباط كبودان
بناي قاجاري رباط كبودان در ميان روستايي به همين نام در ۱۰ كيلومتري بردسكن قرار دارد . به قولي واقف اين رباط (حاجي ميرزا احمدي مجتهد كاشمري) بوده و به سعي و اهتمام (كربلائي غلامرضا طبسي)بنيان شده است . شالوده رباط سنگي است و با طرح و نقشه يك ايواني مشتمل بر حياط مركزي ، دوازده اتاق ، نماز خانه، محل نگهداري چهار پايان (اصطبل) و... مي‌باشد.
مسجد جامع سيف آباد
اين بناي مذهبي در ۱۰ كيلومتري جنوب بردسكن و در روستاي سيف آبادواقع شده است . بيشترين فضاي مسجد در بخش شرقي آن به صورت شبستان ستوندار با پايه‌هاي چهار ضلعي به ابعاد ۵/۱ متر شكل گرفته است . بر رأس پوشش گنبد خانه، گنبدي با ظاهر ساده و بر بالاي ايوان دو ستون كوچك آجري كه نمادي از ماذنه مي‌باشدبه چشم مي‌خورد.محراب داخل بنا و پوشش زير گنبد با آجرهاي خفته راسته تزئين شده است . بنا بر شواهد معماري مسجد جامع سيف آباد با ساختار يك ايواني در سده سيزدهم هجري بنيان گرديده است.
مسجد يا مقبره عبدل آباد
مقبره عبدل آباد در فاصله ۲۵ كيلومتري از جنوب خاوري بردسكن قرار دارد . اين بنا بقعه‌اي خشتي آجري به ارتفاع ۱۰ متر مي‌باشد كه گنبدي بر فراز آن ساخته شده و فضاي داخلي آن در قسمت زير گنبد و بخشي از ديوارهاي داخلي منحصر به گچبريهاي ساده است ، بنا متعلق به سده هشتم هجري مي‌باشد.
صنايع دستي و هنرهاي سنتي
از صنايع دستي وهنرهاي سنتي شهرستان بردسكن كه امروزه در اين منطقه رواج دارد مي‌توان به بافت انواع فرشهاي دستبافت ، كه پودهاي آن در تناوبي بين پنج تا هفت رج از گره‌ها مشاهده مي‌شوند اشاره كرد . اين نحوه پود كشي از صفات مشخصه قالي هاي منطقه بردسكن مي‌باشد . از ديگر هنر هاي سنتي و صنايع دستي بردسكن مي‌توان از گليم بافي ، حصير بافي ، قاليچه بافي و گيوه دوزي نام برد.
دهانه بيجورد و آبشار سربرج
دهانه بيجورد يكي ديگر از مناطق مفرح و خوش آب و هواي شههرستان بردسكن مي‌باشد كه در شمال اين شهرستان در ميانه كوهها و كوهپايه‌هاي بيجورد واقع شده است .اين منطقه بسيار سر سبز و خرم بوده و بعلت داشتن چشمه‌ها وآب فراوان از پوشش گياهي ويژ هاي برخوردار است . از ساير جاذبه‌هاي طبيعي بردسكن مي‌توان به آبشار سر برج اشاره كرد كه در ناحيهٔ شمالي بردسكن واقع شده است .
جايگاه موسيقي در فرهنگ بردسكن
موسيقي اين شهرستان آميختگي عميقي با شئونات زندگي داشته و به نوعي بازگو كننده غمها، شاديها ، آلام ، آرزوها ، اعتقادات و ... و روايتگر افسانه‌هاي محلي است كه در حقيقت نوعي از موسيقي مقامي بوده و به طور كلي بر پايه دو بيتي و چهار بيتي خواني استوار گشته است . اين نوع موسيقي در سه قسم الف) ترانه‌ها ب ) فريادها ج ) داستانهاي روائي قابل تأ مل و بررسي است . از آهنگهاي رايج در اين منطقه مي‌توان به حسينا ، سر حدي ، حيدر بيك ، گل محمد ، كوچه باغي اشاره نمود . همچنين سازهاي رايج در بردسكن بيشتر ني ، دايره ، دو سازه ، سه تار ، دهل و دو تار است.
آب انبار سيد باقر
در مركز بردسكن و در مقابل مسجد جامع اين شهر بنايي آجري از دوره قاجار واقع مي‌باشد كه به آب انبار سيد باقر مشهور است . ساختار معماري اين آب انبار داراي ۲۲ پله آجري ، فضاي پاشير و مخزن بوده و از وبژ گي هاي بارز آن وجود باد گيري چهار طرفه به ارتفاع ۲ متر بر روي گنبد مخزن آن است .
سوغات و ره آورد سفر
از سوغات و ارمغان هاي شهرستان بردسكن مي‌توان به انواع گليم ها و قاليچه‌هاي خوش نقش و نگار اشاره كرد . همچنين گيوه‌هاي دست دوز و سبد هاي حصير باف اين منطقه مورد توجه گردشگران و مسافران مي‌باشد . بردسكن داراي محصولات باغي معروفي از جمله انار ، انجير و انگور است كه كشمش و خشكبار اين منطقه از شهرت بسزايي بر خوردار است . زعفران و زيره نيز جزو سوغات مهم اين شهرستان به شمار مي‌روند.
مسجد زيرك آباد
اين مسجد در روستاي زيرك آباد و بخش مركزي شهرستان بردسكن واقع شده است . روستاي زيرك آباد در ۱۱ كيلومتري جنوب غربي بردسكن قرار گرفته و بنا بر اطلاعات مو جود مسجد آن در قرن ۱۲ قمري ساخته شده است . اين مسجد داراي پلاني ساده شامل گنبد خانه و شبستان مي‌باشد . گنبد خانه مربعي به ابعاد ۷/۷ متر بوده كه محرابي ساده را در يكي از اضلاع خود جاي داده است . فضاي شبستان نيز از سه اتاق مرتبط به هم شكل گرفته است . تز ئينات اين بنا منحصر به كار بندي سقف ها و محراب ساده آن است .
دره آسياب خوشاب
اين دره يكي از مناطق خوش آب وهواي شهرستان بردسكن است كه در شمال اين ناحيه واقع شده است منطقه شمالي بردسكن داراي كوهپايه‌هايي زيبا وخرم و كوههايي نسبتا" رفيع نظير كوه سرخ ، چهل دختر ، بغل داغ ، وارسنگ مي‌باشد كه دره‌هاي سرسبز در ميانهٔ آنها واقع شده اند . دره آسياب خوشاب از تنوع گياهي مطلوبي بر خوردار است و در آن انواع درختان مثمر و غير مثمر رشد نموده اند.
آب انبار روستاي كوشه
اين بنا در ۱۲ كيلومتري جنوب شهرستان بردسكن و در روستاي كوشه قرار گرفته است . با عنايت به اعتقادات مردم كوشه اين آب انبار در اواخر دوره قاجار به همت مردي خير به نام محمد غلامي ثاني بنا شده و معمار آن استاد كربلايي نصر الله معمار شهر آبادي بوده است . آب انبار كوشه از خشت پخته ساخته شده و باد گير زيباي آن بر فراز بنا چون نگيني مي درخشد و چشم هر بيننده‌اي را خيره مي‌كند .
امام زاده الله آباد
مزار امام زاده الله آباد در روستاي الله آباد ، در ۲۲ كيلومتري بردسكن قرار گرفته است . بناي اين امام زاده داراي نقشه‌اي چهار گوش است با نگرش به شواهد اين بناي مذهبي احتمالا در عصر صفويه ساخته شده و از گذشته تا كنون براي مردم منطقه مكاني مقدس به شمار مي‌رفته كه براي اهداي نذورات به آن جا مي‌روند .
آداب و رسوم مردم بردسكن
در فرهنگ عامه مردم شهرستان بردسكن جشن ها و مراسم شادماني و سرور فراواني وجود داردكه جشن خواستگاري ، جشن عقد خواني ، جشن عروسي ، جشن بدنيا آمدن فرزند و نام گذاري او در روز هفتم يا دهم تولد ، جشن خرمن كه پس از جمع آوري محصول با مراسم ويژ ه و رقص چوب بازي همراه است . جشن ختنه سوران ، جشن عيد نوروز ، جشن سده كه معمولا در شب دهم بهمن بر گزار مي‌گردد وجشن چها رشنبه سوري از اين زمره اند.
قلعه رحمانيه
اين قلعه در روستاي رحمانيه و در ۱۹ كيلومتري جنوب غربي بردسكن قرار گرفته و بنا بر مطالعات انجام شده قدمت آن به قرون ۸ تا ۱۲ ه . ق باز مي‌گردد . قلعه رحمانيه داراي پلاني دايره‌اي شكل مي‌باشد كه نحوه قرار گرفتن آن در ارتفاع مويد اين نكته است كه قلعه رحمانيه يكي از ابنيه نظامي و مستحكم دوران خود بوده است . فضاهاي داخلي نيز به صورت دايره‌اي و متحدالمركز ساخته شده اند و در ساختار آن از ملات كاهگل و خشت استفاده شده است .
نمكزار كوير لوت
جنوب شهرستان بردسكن با كوير لوت مجاور بوده و به همين سبب داراي چهره‌اي پست و هموار است كه در نهايت به كوه كم ارتفاع الله آباد ي مي پيوندد . يكي از جاذبه‌هاي طبيعي و گردشگري شهرستان بر دسكن نمكزارهاي كوير لوت مي‌باشد كه تصوير بديع از زيبايي هاي كويري را در برابر ديدگان علاقه مندان به طبيعت به تماشا مي گذارد . اين موهبت الهي شايسته بهره برداري بيشتري است كه مسئولان امر را در جهت برپايي تورهاي كوير گردي و ايجاد تسهيلات و امكانات توريستي در آن منطقه تشويق و ترغيب مي نمايد.
ويكيپديا