ميناب يكي از شهرهاي استان هرمزگان در جنوب ايران است. اين شهر در بخش مركزي شهرستان ميناب قرار دارد.

اهميت شهر
شهر ميناب مركز شهرستان ميناب است و شهرهاي هشت بندي و سندرك كه ديگر شهرهاي شهرستان ميناب هستند، زير نظر ميناب قرار دارند و در امور اداري و اقتصادي به ميناب وابسته اند.

همچنين ميناب ، بزرگترين شهر غير بندري استان هرمزگان مي باشد.

پيشينه تاريخي :‌
جلگه ميناب بيش از 100 هزار سال قدمت دارد   بنيان  شهر ميناب را به زمان ساسانيان نسبت مي دهند اما بعضي از  اسناد تاريخي موجود نشان مي دهد  اين شهرستان از قدمتي  بيش از 2500 سال برخوردار  مي باشد كه بدين منظور  مي توان به سفر نامه نئارخوس ( نئاركوس)سردار اسكندر مقدوني مراجعه كرد  اين احتمال نيز هست كه اين شهر در زمان ساسانيان به آباداني و رونق رسيده است

از ميناب با نامهاي مينو ، مينا ، هرمز ، هارموز ، و توسط نئارخوس دريانورد  مقدوني در سفر نامه اش  با عنوان هارموز و يا آرموز نام برده شده است 0

شايد وجه  تسميه  ميناب ، آب فرآوان و رودخانه پر آب با آب شيرين آن بوده است  قديمي ترين نامي كه در كتب تاريخي و در زمان هخامنشي از ميناب برده شده شهر اورگاناORGANA بوده است   ميناب در سال 1310 هجري شمسي در تقسيمات كشوري به شهر تبديل شد ودر سال 1334 به شهرستان ارتقاء يافت

ميناب يا هرمز بندري اباد در مصب رودخانه ميناب بوده است كه بوسيله خوري به دريا وصل مي شده است ، صدها كشتي از سرا سر اسيا بخصوص هند و چين، و افريقا در بندر هرمز مشغول تخليه محموله هاي تجاري خود بوده و يا شاهن*بار بادبانها بر كشيده منتظر باد مناسب بوده تا راهي مقصد گردند .
ماركو پو لو جهانگرد و نـــيــزي وقتي براي اولين  به هرمز قديم رسيد (1272)ميلادي  از ابادي و رونق تجارت  اين شهر تعجب نمود و نوشت * : اگر دنيا انگشتري باشد ، هرمز نگين ان است ؛
.

ماركو پولو از هرمز بعنوان شهري اباد و پر رونق ياد مي كند . ادريسي جغرافيادان عرب  در باره  بندر هرمز مي گويد ؛ خانه ها از سنگ ساخته و گچكاري شده بودند و بعضي خانه ها هفت طبقه بودند؛  وي در ادامه نوشته ؛ در بازار شهر انواع ميوه و سبزي پيدا مي شد ، حتي ميوه هاي كه فصلشان نبود و از كشورهاي ديگر اورده بودند.

قديمي ترين اشاره  تاريخي به بندر هرمز  در نوشته هاي  يكي از سرداران اسكندر مقدوني  بنام نارخئوس 325 قبل از ميلاد مي باشد. وي مشاهدات خود از بندر هرمز چنين بيان ميكند : شهري آباد در كنار رودخانه آناميس و در ساحل هرموزيا و در بخش  كرمانيا .  نارخئس از سرسبزي منطقه مغستان ( ميناب ) تعجب   مي كند و ميگويد ؛ در انجا همه گونه درخت ديده مي شود به جز درخت زيتون ؛  .
بخش بزرگي از تمدن بشري در كنار رودخانها و دلتا ها بوجود امده دلتاب نيل در مصر ، رودخانهاي دجله و فرات در عراق ، رودخانه كارون در غرب ايران، رودخانهاي سند   گنگ  و جامونا در هند  ، مكنگ و يانتسه در شرق اسيا ، هر كدام گهواره تمدن بشري بودهاند .
كشف آثار باستاني و اشياي قديمي  اطراف رودخانه ميناب ( آناميس ) ، خبر از وجود تمدني چند هزار ساله در اين منطقه مي دهد.  منطقه ميناب بخاطر حاصلخيزي زمينهاي ان  ، جريان اب شرين رودخانه ميناب ، ساحلي ارام و بندرگاه طبيعي ( خور تياب  ميناب )  مي تواند در دل خود نشاني از تمدني شكوفا و عظيمي نهفته داشته   باشد.
خبرگزاري مهر  در خبري كه به زبان انگليسي مخابره كرده بود  با تيتر درشتي نوشته بود ؛ كشف شهر مربوط به دوران پارتها در ميناب ؛ همين خبر گزاري در خبري ديگر اين بار  در بخش فارسي  خود ، خبري با اين تيتر منتشر نمود  ؛ دشت ميناب  و قدمتي پانزده هزار ساله  ؛ در دنباله اين خبرها  امده اشياي سنگي كشف شده متعلق به دوران  ميان سنگي است  كه به حدود پانزده هزار سال قبل از ميلاد مسيح بر مي گردد.
در كاوشها  همچنين به سفالها  و اثاري دست يافتند كه مربوط يه دوران ؛ اشكاني ، قرون اول هجري  و قرن پنجم و دوران  تيموري و صفويه و ...... مي باشند . ؛  و در ادامه خبر مي خوانيم ؛ يك تيم متشكل از باستان شناسان انگليسي و ايراني كه مشغول كاوش در منطقه ميناب بودند  اتفاقي به اثار شهر باستاني  دوران پارتها برخوردند.
اشاره به و جود شهر هاي باستاني در منطقه تنگه هرمز و مغستان ( ميناب )  ،  براي اولين بار توسط سرهنگ لويس انگليسي كه مشغول خدمت در بوشهر بود ، همچنين سر ارلن استين و الكساندر ويليم سون مطرح گرديد. بندر هرمز قديم يكي از اين مكان ها بود . بندر هرمز قديم  در 10 كيلومتري جنوب غرب شهر فعلي ميناب و 15 كيلومتري ساحل دريا واقع شده بود  و از طريق خوري به دريا وصل بود ،اين خور اكنون قابل كشتيراني نيست .

دخالت ماموران كرمان و فارس در امورداخلي هرمز ( كه تقريبا مستقل بود ) و تحريك حاكمان هرمز به جنگ عليه يكديگر و از طرفي حمله مقرر سواران تار تار و بيم از حمله تيمور به بندر هرمز ، باعث گرديد حدود سال 1300 ميلادي امير بهاالدين عياض كه به كمك اتابكان فارس به قدرت رسيده بود  ، با خريد جزيره جرون از حاكم فارس  ، تمام امور اداري و تجاري   از بندر هرمز در ميناب  به اين جزيره انتقال دهد و نام هرمز بجاي جرون بكار برده شود .
بعلت نخلستانهاي وسيعي در منطقه ميناب ، در نوشت ها ونقشه هاي قديمي از اين منطقه بعنوان مغستان نام برده شده است . مغ ( نخل   )  يك كلمه اصيل فارسي است و در هرمزگان  و زبان بندري وسيعا استفاده ميشود  . بنا به بعضي نوشته ها  كلمه هرمز  در اصل هرمغ بوده  كه بعدها به هرمز تعغير  پيدا مي كند .
ادريسي ، بلاذري ، اصطخري، عارف ، ابن بطوطه و ماركوپولو  در نوشتهاي خود از بندر هرمز ومنطقه مغستان بعنوان منطقه اباد ، سرسبز  با بازارهاي پر رونق در شمال خليج فارس ياد ميكنند.
پنجشنبه  بازار ميناب با قدمتي چند صد سا له خود هنوز يكي از بازارهاي مهم محلي است كه از دوران گذشته بجا مانده است . پنجشنيه بازار ميناب نمايشگاهي است از انواع كارهاي دستي، هنري و فرهنگي شرق هرمزگان .كمتر جاي در ايران شمامي توانيدپيدا كنيد كه در يك روز و در يك جا شاهد چنين تنوعي باشيد.
* اين گفته ماركو پولو و نوشتهاي كه در رابطه با بندر هرمز ( ميناب ) گفته شده ، در بعضي نوشتها به اشتباه به جزيره هرمز اطلاق نموده اند.در صورتي كه جزيره هرمز از سال 1300 ميلادي به بعد اباد  و  عالمگير ميشود
* شاهن= پــر  - بار زده ، در اصطلاح لنج داري بكار مي رود

از مكان هاي ديدني ميناب مي توان به سد استقلال ميناب در دو كيلومتري شهر و همچنين پنجشنبه بازار معروف ميناب اشاره نمود.

پارسيان يا گاوبَندي يكي از شهرستان‌هاي استان هرمزگان واقع در جنوب ايران است.

نام شهرستان گاوبندي به دستور رئيس جمهور وقت، محمود احمدي نژاد و درخواست مردم به پارسيان تغيير يافت.

اين شهرستان تا چند سال پيش يكي از بخش‌هاي شهرستان بندر لنگه بوده كه بعداً به سطح شهرستان ارتقاء يافته‌است.

اطلاعات ارائه‌شده درباره بخش پارسيان (پيش از شهرستان شدن) بدين صورت بوده‌است: پارسيان (گاوبندي)، يكي از بخش‌هاي شهرستان بندر لنگه‌است كه در جنوب ايران قرار دارد. فاصله اش تا بندر لنگه ۲۲۰ كيلومتر است. با توجه به اينكه اين ناحيه گرم و مرطوب است، اما آب و هواي پارسيان از ساير نقاط استان معتدلتر است.

محدوده پارسيان
محدوده پارسيان :از سمت شمال به شهرستان لامرد واز سمت جنوب به خليج فارس، واز مغرب به بندر عسلويه، از توابع شهرستان كنگان و از سمت مشرق به بخش شيبكوه از توابع شهرستان بندر لنگه، محدود مي‌شود.

جمعيت
جمعيت شهرستان پارسيان طبق سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال ۱۳۸۵، برابر با ۳۸۰۹۶ نفر بوده‌است . عده كمي در كشورهاي حوزه خليج فارس مشغول به كارند. درصد سواد در اين منطقه نسبت به ديگر نقاط استان در سطح بالاتري است.زبان مردم اين منطقه، شاخه‌اي از زبان فارسي است كه به صورت گويشهاي مختلف به كار مي‌رود. برخي از روستاها به زبان عربي سخن مي‌گويند. مردم اين منطقه، از نظر كشاورزي بسيار فعال بوده و محصولات خود را به ساير شهرستانها ارسال مي‌كنند و عمده محصولات كشاورزي اين منطقه گوجه فرنگي، بادنجان، سبزيجات و خرما است.

غذاهاي مخصوص گاوبَندي
اين منطقه داراي غذاهاي بخصوصي است كه از ميان آنها مي‌توان نام برد:

رنگينك
لگيمات
خمفروش
گيويده
حليم
اين منطقه داراي قسمت‌هاي زيادي است كه از اين ميان مي‌توان به احشام، دشتي، بستانو، بهده، بوچير، جهواز، شيوو، ستلو، كوشكنار، فومستان، ميلكي، بركه دكا، سروباش، يرد خردو، يردخلف، يُرد قاسمعالي، يُرد كوخردي، كناردان اشاره كرد.

طي سال‌هاي اخير پيشرفت‌هاي قابل توجهي در منطقه بوجود آمده‌است كه به‌وسيله نهادهاي دولتي و همچنين نيكوكاران بوده‌است كه از مهم‌ترين اقدامات انجام شده مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

احداث بيمارستان خيريه تخصصي رستماني با تجهيزات بالا.
آسفالت كشي و بزرگراه سازي به‌وسيله شهرداري.
احداث مساجد و مدارس.
احداث دانشگاه‌هاي پيام نور و آزاد

كشتزارها ومناطق كشاورزي
گاوبندي داراي كشتزارهاي گسترده‌است كه عبارت‌انداز: گود قاسمو، چاه دروا، جنگل، خور خنجيها، بند ملا، خالصي، لمري، باغ مقبل، ارض بردول، زمين جوكار پشت كوه، در اين كشتزارها در حدود ۱۰۰۰۰ من جو و گندم و غله كاشته مي‌شود و زراعت ديم است.

نخلستانهاي گاوبَندي
در منطقه گاوبندي نخلستان وسيعي وجود دارد و در زمان پيشين محصولات خرما و غله از اين منطقه به هند ومومباسا برده مي‌شده‌است ومردم منطقه از راه تجارت وسفر به هند و آفريقا امرا معاش مي‌نموده‌اند، نخلستان گاوبندي به شرح زير است:

نخل فولاد، نخل جنگل غربي، نخل خلفاني، نخل ملا خنجيها، نخل درواه، نخل خاجه، نخل علي قاسم، نخل ملا اسحاق، نخل باقر حافظي، زريبه مير، زريبه ملا احمد وهزارها باغها ونخلستانهايي كه در دوران گذشته در منطقه وجوده داشته‌است كه متأسفانه بعلت بي توجهي مردم منطقه وكم بود آب شرين، بيشتر نخلها مرده‌اند و نابود شده‌اند.

دره‌هاي گاوبَندي
در منطقه گاوبندي دره‌هاي متعدي وجود دارد كه به صورت مسيل و يا رودخانه فصلي در جريان است، مشهورترين دره‌هاي منطقه عبارت‌اند از: درواه گبري، رودخانه، درواه حلواي، درواه گز آبدين، دوراه چا درواه، درواه تنگ بردول، و درواه آبيار. در گوشه وكنار بعضي از اين درواهها زمينهاي (جوكار) وجود دارد كه در بعضي او قات كشاورزان در آن جو و گندم مي‌كارند.

بخش‌ها
شهرستان گاوبَندي شامل 2 بخش به نامهاي زير است:

بخش مركزي شهرستان گاوبندي
دهستانها:
دهستان: بوچير
دهستان: مهرگان

بخش كوشكنار

دهستانها:

دهستان: كوشكنار
دهستان: بهدشت

دَرْگَهان يكي از شهرهاي استان هرمزگان در جنوب ايران است. اين شهر از توابع بخش مركزي شهرستان قشم است. اين شهر در بيست كيلومتري و غرب شهر قشم واقع شده است. درگهان تا پيش از سال ۱۳۸۵ يك روستا بود

جمعيت درگهان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۸٫۰۰۲ نفر بوده‌است

<اين شهر از زمان هاي دور مركز تجاري جزيره قشم و مهمترين بندرگاه اين نواحي بوده و مي‌باشد.در حال حاضر نيز با داشتن مراكز تجاري متعدد و مشهور خودش ميعادگاه خيلي عظيم مسافراني مي‌باشد كه گاها فقط براي بازديد از غروب به يادماندني اين شهر به همراه خريد از مراكز تجاري آن به جزيره قشم سفر مي‌كنند. مردم شهر بندردرگهان بسيار خونگرم, مهربان و مهمان نواز مي‌باشند و در ميان اهالي جزيره قشم و استان هرمزگان به مردمان رئوف مشهورند. مردم اين شهر مسلمان و اهل تسنن بوده و كمتر از 3% مهاجرين از ساير شهرهاي ايران به مذهب اهل تشيع در آن ساكن مي‌باشند و به همين نسبت داراي مساجد متعدد زيباي اهل سنت و يك مسجد اهل تشيع است. از مناظر زيبا و به يادماندني اين شهر تماشاي طلوع و غروب خورشيد از روي اسكله قديم مي‌باشد. اين شهر داراي 11 مسجد, 6 مدرسه ابتدايي پسرانه و دخترانه(هر كدام 3 مدرسه), يك مدرسه راهنمايي پسرانه و يك مدرسه راهنمايي دخترانه, دو دبيرستان پسرانه و يك دبيرستان دخترانه مي‌باشد. علاوه بر اين داراي بانك هاي ملي, ملت, تجارت, صادرات ( 2 شعبه), رفاه, سپه و موسسه مالي و اعتباري قوامين مي‌باشد. مركز درماني اين شهر در ميان روستاهاي اطراف مركزيت داشته 3 خانه بهداشت بندردرگهان را نيز پوشش مي‌دهد. از مهمترين مراكز تجاري آن مي نوان به بازارهاي زيباي دودلفين, مرواريد, صدف, نگين, زمرد و اطلس اشاره كرد كه در كنار بازار بزرگ قديم اين شهر قرار گرفته اند و رونق بخش توريسم آن هستند.

ويكيپديا

شهرستان بندر جاسك از شهرستان‌هاي استان هرمزگان در جنوب ايران است.

جمعيت
جمعيت شهرستان جاسك طبق سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال ۱۳۸۵ ، برابر با 78693 نفر بوده‌است

بخش‌ها
شهرستان بندر جاسك شامل ۲ بخش و ۸ دهستان به نامهاي زير است:
بخش مركزي

دهستانها:
دهستان:
دهستان: جاسك
دهستان: كنگان
دهستان: گابريك

بشاگرد

دهستانها:
دهستان: سردشت
دهستان: چكدان
دهستان: گافروبارمون
دهستان: گوهران

بخش ليردف
دهستان: پى وشك
دهستان: سورك

شهرستان حاجي‌آباد از شهرستان‌هاي استان هرمزگان در جنوب ايران است. و مركز آن شهر حاجي‌آباد (هرمزگان) است.

جمعيت
جمعيت شهرستان حاجي‌آباد طبق سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال ۱۳۸۵ ، برابر با ۶۴٬۸۹۷ نفر بوده‌ است

اثار تاريخي شهرستان حاجي آباد
قلعه تاريخي شهرستان يكي از اين آثار مي‌باشد كه متاسفانه به مرور زمان در حال تخريب شدن مي‌باشد.در ساير روستاهاي اين شهرستان نيز قتعه‌هاي تاريخي موجود مي‌باشد از جمله اين روستاها مي‌توان به فارغان و نسا اشاره كرد كه متاسفانه اين آثار نيز رو به نابودي مي‌باشند.

بخش‌ها
شهرستان حاجي‌آباد شامل ۳ بخش و ۶ دهستان و به نامهاي زير است:
بخش مركزي
دهستانها:

دهستان: درآگاه|دهستان|تنگدهوييه|گيس
دهستان: طارم|گنج|قلعه نو
سعادت آباد

بخش فارغان
شهر فارغان
دهستان: فارغان|ميمند|كشرودخانه|شاهرود|دهنه ميمند|بخوان|دهنه بخوان|مزرعه|تيدر|نساء
دهستان: آشكاراوروستاهاي شميل.جايين.سيرو

بخش احمدي
دهستانها:

دهستان: احمدي|سرگز|درگز|بنگود|توشهر
دهستان: كوه شاه|بيدوييه
از چشم اندازهاي شهرستان حاجي اباد مي‌توان به ابشار تزرج در روستاي تزرج اشاره كرد وروستاهاي زيباي دهنه بخوان و دهنه ميمند كه اهالي اين منطقه در دل كوه درختان مركبات كاشته اند و از اب و هواي بسيار مطبوعي برخوردار هستند.همچنين چشمه‌هاي آبگرمي شامل آبگرم دهشيخ:ابگرم معدنوئيهدر اين شهرستان موجود مي‌باشد كه سالانه نظر مسافرين زيادي رابه خود جلب مي‌كند.

ويكيپديا

شهرستان بندرخمير يكي از شهرستان هاي استان هرمزگان در جنوب ايران است. اين شهرستان در غرب شهرستان بندرعباس و در حاشيه سواحل خليج فارس قرار دارد.

تقسيمات كشوري
بخش مركزي شهرستان خمير
دهستان خمير
دهستان كهورستان

شهرها:

بندر خمير
رويدر

بخش رويدر
دهستان رودبار
دهستان رويدر

جمعيت
جمعيت شهرستان خمير طبق سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال ۱۳۸۵ ، برابر با ۴۸۲۴۱ نفر بوده‌است

ويكيپديا

شهرستان رودان (دِهبارز) از شهرستان‌هاي استان هرمزگان در جنوب ايران است. و مركز آن شهر دهبارز است.

جمعيت
جمعيت شهرستان رودان طبق سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال ۱۳۸۵ ، برابر با 107280 نفر بوده‌است

گردشگاه‌هاي دهبارز رودان
دِهبارز واقع در بخش مركزي از توابع شهرستان رودان در استان هرمزگان و يكي از نقاط ديدني استان هرمزگان در جنوب ايران است.

پل رودخانه آبنما پلي ساخته دست بشر امروزي و رودخانه زلالي كه از زير آن جاري مي‌باشد، اين مكان در ۱۲ كيلومتري شمال شهرستان رودان ( دِهبارز ) واقع است.
نازدشت در فاصله ۶۵ كيلومتري شمال شهرستان رودان ودر همسايگي استان كرمان باغهاي زيباي ناز دشت چلو خاصي را به منطقه داده‌است. خاندان پهلوي در اين مكان اقدام به ساختن كاخ عظيمي نموده‌اند، باغ ناز دشت جهت شادابي نياز به توجه بيشتر مسئولين دارد، كلكسيوني از انواع مركبات و ارقام مرغوب پرتقال , نارنگي و گريپ فروت از جمله محصولات باغ زيباي نازدشت مي‌باشد.
كهنوج بالا كمي پايين تر از پل زيباي آبنما منطقه‌اي به نام فوق با داشتن قنات‌هاي جاري از آب زلال و باغهاي انبه و ليموترش ، گردشگاه زيبايي از بوجود آورده است. به يقين تفرج در رودان بدون ماندن در كهنوج بالا خالي از لطف وصفا مي‌باشد.
فربوري به طور حتم يكي از بهترين گردشگاههاي رودان محسوب مي‌شود ايجاد باغات بسياري دل انگيز با آب چشمه ودر دل كوه زيباي خيال انگيزي به اين منطقه كه در فاصله ۲۱كيلومتري شرق دِهبارز واقع شده‌است. وجود آبشارهاي زيبا از جمله ديدنيهاي فربوري مي‌باشد.
آبشار كرون اين آبشار درمنطقه كوهستاني بادافشان در ۲۷كيلومتري در مسير جاده رودخانه ورودان واقع مي‌باشد و يكي از پر آب ترين منطقه رودان بشمار مي‌آيد.
اين منطقه يكي از مهمترين اماكن گردشگري شهرستان رودان (دِهبارز) به شمار مي‌آيد.

شهرستان قشم بزرگ‌ترين جزيرهٔ استان هرمزگان و خليج فارس است. اين جزيره به علت وجود بازارهاي بزرگ و بعضا ارزان قيمت، مورد توجه قرار گرفته‌است. علاوه بر اين به علت داشتن چند اثر باستاني و طبيعي معروف همچون جنگل حرا، انجير معابد، غار خريس، غار نمكي و... همه ساله عده زيادي از علاقه مندان به اين جزيره وارد مي‌شوند. مسير بين بندر عباس و جزيره قشم با استفاده از قايق‌هاي تندرو و لنج طي مي‌شود. قايق‌هاي تندرو اين مسافت را حدود نيم ساعته و لنج‌ها بيش از يك ساعت و نيم طي مي‌كنند. در طول روز تا قبل از تاريك شدن هوا امكان استفاده از قايق‌هاي تندرو وجود دارد.

استان هرمزگان را بيشتر بشناسيم

استان هُرمُزگان نام يكي از استان‌هاي كشور ايران است. اين استان در جنوب ايران و در شمال تنگه هرمز قرار دارد. كرانه‌هاي اين استان در شرق بر درياي عمان و در غرب بر خليج فارس قرار دارند.

بعضي از جزيره‌هاي مهم هرمزگان عبارت‌اند از قشم، كيش، ابوموسي و لاوان.

استان هرمزگان داراي ۱۱ شهرستان، ۲۳ شهر، ۳۳ بخش و ۷۱ دهستان و ۲۱۷۰ آبادي داراي سكنه‌است و بنا به سرشماري بعمل آمده در سال 1385 جمعيت استان هرمزگان ۱۰۶۲۱۵۵ نفر مي‌باشد.

استان هرمزگان در حدفاصل بين مختصات جغرافيايي ۲۵ درجه و ۲۴ دقيقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقيقه عرض شمالي و ۵۳ درجه و ۴۱ دقيقه تا ۵۹ درجه و ۱۵دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ واقع شده‌است.اين استان حدود ۶۸هزار كيلومتر مربع مساحت دارد كه از اين نظر هشتمين استان كشور مي‌باشد. هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقي با استان كرمان، غرب و شمال غربي با استان‌هاي فارس و بوشهر از شرق با سيستان و بلوچستان همسايه بوده و جنوب آن را آبهاي گرم خليج فارس و درياي عمان در نواري به طول تقريبي ۹۰۰ كيلومتر دربرگرفته‌است. بنا به سرشماري بعمل آمده در سال ۱۳۷۵ جمعيت استان هرمزگان ۱۰۶۲۱۵۵ نفر مي‌باشد كه از اين تعداد ۴۱۹۹۳۸ نفر در بندرعباس ساكن مي‌باشند. بندرعباس به‌عنوان مركز استان امروزه يكي از شهرهاي بزرگ ايران مي‌باشد كه مركز مهم فعاليتهاي اقتصادي و تجاري مي‌باشد. اين شهر كه در قسمت انتهايي خليج فارس و در فصل مشترك شاهراه خليج فارس و درياي عمان واقع گرديده‌است كه نقش مهمي در زمينه صادرات و واردات كشور ايفا مي‌كند.تأسيسات مهم دريايي و زيربنايي كشور همچون بندر شهيد رجايي، پالايشگاه نفت بندرعباس، كارخانه آلومينيوم المهدي، كشتي سازي خليج فارس، فولاد و سيمان هرمزگان از اين جمله مي‌باشند.

جغرافياي طبيعي و اقليم استان

بخش عمده‌اي از مساحت اين استان را مناطق كوهستاني در برگرفته‌اند. كوه‌هاي اين منطقه ادامه رشته كوه‌هاي زاگرس‌اند كه به تدريج از شمال شرقي به جنوب شرقي امتداد مي‌يابند. ادامه اين رشته همراه با كاهش ارتفاع، به تپه ماهورهاي آهكي، گچي و شني منتهي شده و به زمين‌هاي پست ساحلي خليج‌فارس و درياي عمان متصل مي‌گردد. اين ناحيه پست ساحلي، در اطراف تنگه هرمز وسعت بيشتري يافته، و شرايط مساعدي براي كشاورزي و صيفي‌كاري به وجود آورده است. با توجه به مشخصات اقليمي و استقرار استان هرمزگان در منطقه فوق حاره‌اي، گرمي هوا مهم‌ترين پديده مشهود اقليمي آن است. استان هرمزگان از مناطق گرم و خشك ايران است و اقليم آن تحت تأثير آب و هواي نيمه‌بياباني و بياباني قرار دارد. هواي نوار ساحلي در تابستان‌ها، بسيار گرم و مرطوب است و گاهي نيز دماي آن از پنجاه و دو درجه سانتي‌گراد تجاوز مي‌كند. دماي متوسط سالانه اين منطقه در حدود بيست و هفت درجه سانتي‌گراد است. از ويژگي‌هاي آب و هوايي استان هرمزگان، يك فصل طولاني گرم و يك فصل كوتاه خنك است. فصل گرم همراه با هواي شرجي نه ماه به درازا مي‌كشد. فصل تابستان از اوايل اسفندماه شروع مي‌شود؛ هوا رفته رفته رو به گرمي مي‌رود تا اين كه گرما در تير و مرداد به اوج خود مي‌رسد. فصل خنك آن همراه با خشكي نسبي هوا، در حدود سه ماه طول مي‌كشد. اين فصل از اوايل آذرماه شروع مي‌شود و تحت تأثير توده‌هاي هواي خنك غربي قرار مي‌گيرد. دماي هواي اين استان، در سردترين شب‌هاي سال، به ندرت به صفر درجه مي‌رسد و در روزهاي زمستاني، دماي آن معمولاً از ده درجه سانتي‌گراد بالاي صفر پايين‌تر نمي‌آيد. اصولاً آب و هواي اين استان همانند آب و هواي نواحي بياباني است و ميزان بارش‌هاي جوي آن نيز فوق‌العاده اندك مي‌باشد. در اين منطقه، در حدود نه ماه از سال، بارندگي مهمي صورت نمي‌گيرد و قسمت عمده بارندگي آن نيز در يك يا دو نوبت به وقوع مي‌پيوندد. در همان موارد اندك هم، ‌بارندگي آن اغلب مانند باران‌هاي بهاري سيل‌آسا است و خسارات فراواني به بارمي‌آورد. ميزان رطوبت‌ نسبي در سواحل خليج‌فارس عمدتاً بالا است و بين بيست تا صد در صد نوسان دارد.

زبان
زبان مردم هرمزگان عموما لهجه هاي گوناگون گويش بندري است كه از زير شاخه هاي زبان فارسي ولري است كه داراي پيوندهايي با زبان مردم لارستان استان فارس ميباشد. ونيز در نواحي غربي وجزاير ايراني خليج فارس زبان عربي رايج است ،همچنين در نواحي شرقي مانند جاسك زبان بلوچي رواج دارد. همچنين در بيشتر روستاهاي حاشيهٔ دريا زبان عربي كلاً رايج است، بطور مثال: مثلاً در روستاي شناس و دهستان مغويه ساكنان أصلي اين مناطق كلاً به زبان عربي تكلم مي‌كنند.

موقعيت اقتصادي
فعاليت عمده مردم هرمزگان در زمينه كشاورزي و ماهي‌گيري است. منطقه ميناب به عنوان قطب كشاورزي استان به شمار مي‌آيد. اين استان همچنين داراي معادني از قبيل نفت، گاز،كروميت، خاك‌سرخ و .... است. در ضمن هرمزگان در زمينه حمل و نقل دريايي و شيلات از موقعيت اقتصادي برجسته‌اي برخوردار است. دو بندر آزاد تجاري كيش و قشم از لحاظ اقتصادي براي اين استان سود سرشاري را به دنبال دارند.

صنايع دستي
صنايع دستي استان شامل قاليبافي، گليم بافي، گبه بافي، سفالگري، حصير بافي، گلابتون دوزي، سوزن دوزي، خوس دوزي، زري بافي، چادرشب بافي، جاجيم بافي، مبلمان سازي، خرسك بافي، سنگ تراشي، خيمه بافي، صنايع دستي دريايي و انواع بافته هاي داري كوچك نظير توبره، كشكدان، نمكدان، خورجين است. صنايع دستي موجود در استان هرمزگان عمدتاً فصلي بوده و 90 درصد توليدكنندگان را زنان تشكيل مي دهند.

حصيربافي:
از حصير بافي بايد به عنوان رايج ترين و معمول ترين صنعت دستي استان هرمزگان نام برد، چرا كه ماده اوليه مورد نياز حصير بافي برگ درخت خرما بوده كه به حد وفور در اختيار صنعتگران است و توليد انواع فرآورده هاي حصيري كه كاملاً جنبه مصرفي دارد در استان شايع است. روستاهاي ميناب، يشاگرد، بندر لنگه و اطراف آن از مناطق مهم بافت حصير است كه اكثر كار آن توسط زنان و دختران منطقه صورت مي گيرد. مواد اوليه مورد مصرف عبارت است از برگ درخت خرما(پيش مُغ) و ضايعات درخت خرما و گياهي به نام "مور". حصير بافان ميناب در روستاهاي بهمني، چلو، نصيرابي، محمودي و قاسم آباد ساكن هستند.

سفالگري:
سفالگري در روستاهاي حكمي، گوربند و شهوار از توابع شهرستان ميناب و روستاهاي لشتگان از توابع بندر عباس رواج دارد

گلابتونه دوزي:
زردوزي كه در نقاط مختلف ايران به «كم دوزي»، «گلدوزي»، «برودري دوزي» و «كمان دوزي» شهرت دارد، در اكثر نقاط ايران رواج دارد و در استان هرمزگان بويژه شهرهاي بندر لنگه، بندر عباس و ميناب رونق بسيار دارد.از گلابتون دوزي براي توليداتي نظير دمپايي، شلوار هاي زنانه، سر آستين، پيش سينه، دور يقه، لبه پرده، ديواركوب، پشتي، كوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو استفاده مي كنند.

خوس دوزي:
اين هنر به كمك نوارهاي نقره اي باريك و برروي پارچه توري ريز بافت تجلي يافته و گاه ستاره هايي فلزي برروي پارچه مي نشانند، و ازآن براي تزئين مقنعه، دستار(چادر زنانه) استفاده  مي شود. پارچه مصرفي معمولاً به رنگ هاي سياه، سفيد، سبز و زرشكي است كه هر دو روي پارچه شكل يكسان دارند.

بادله دوزي:
بادله دوزي يا "تلي بافي" عبارت است از بهم پيوستن چند نوع زري با يكديگر به صورتي كه زري بزرگ دروسط و زري هاي كوچك در اطراف قرار مي گيرند. بادله به شكل نوارهايي با پهناي 15 سانتيمتر توليد مي شود كه معمولاً براي لبه شلوارهاي زنانه مورد استفاده قرار مي گيرد.

سوزندوزي:
نوع ديگر از رودوزي است كه فقط در بخش "وشاگرد" و توسط زنان و دختران روستايي به شيوه زنان بلوچ انجام مي گيرد و دليل آن نزديكي منطقه به استان سيستان و بلوچستان است.

قاليبافي:
مناطق توليد قاليبافي در استان هرمزگان عبارتند از: بندرعباس, روستاي درتوجان و بخش حاجي آباد. اغلب توليدكنندگان را عشاير اسكان يافته ايلهاي افشاريه ورائيني تشكيل داده كه به توليد و تهيه انواع قالي و قاليچه, رويه پشتي و چنته مشغول هستند. توليدكنندگان معمولاً پشم مورد نياز خود را از سيرجان خريداري كرده و خود به ريسيدن و رنگرزي آن اقدام مي كنند. نوع گره رايج "گره فارسي" است و نقشه هايي كه در بخش حاجي آباد و روستاي "درتوجان" بافته مي شود نقشه هاي افشاريه است كه به نامهاي بوته شاهي، ماه و ستاره اي, سه كله, خشتي, گنبدي, شكارگاه, بچه بغل, سماوري و ... معروف هستند.

خرسك بافي:
خرسك عبارت است از بافت نوعي فرش با پرزهاي بلند و درشت بافت كه بافت آن با رنگ هاي بسيار محدود انجام مي شود. در بافت سنتي آن از رنگ طبيعي پشم استفاده مي شده است. پرز, تار و پود كلفت آن از پشم است و از پود رو استفاده نمي شود. در قديم از آن به عنوان روانداز استفاده مي كرده اند. امروزه از اين نوع بافت براي توليد پادري و كناره در اندازه هاي مختلف استفاده مي كنند. نقوش خرسك معمولاً هندسي بوده و بافت آن در روستاي "درتوجان" رواج دارد.

شيريكي پيچ:
از ديگر توليدات استان هرمزگان شيريكي پيچ را مي توان نام برد كه مركز توليد آن روستاهاي بخش حاجي آباد بوده و دليل رونق آن همسايگي منطقه با استان كرمان است.

چادرشب بافي:
چادرشب بافي يا "كاربافي" از ديگر صنايع دستي استان هرمزگان است كه در روستاهاي كليبي و سرريگان از توابع ميناب و روستاهاي سيروئيه, احمديه و فارقان رواج دارد.

چنته بافي:
چنته بافي در منطقه وشاگرد به وسيله دارهاي زميني و توسط زنان انجام مي شود.

نقش ها اغلب به صورت هندسي و ذهني بافت است. اطراف چنته را به وسيله صدف هاي دريايي و منگوله هاي رنگي تزئين مي كنند. از چنته بيشتر براي تزئين كپرها استفاده مي شود.

صنايع دستي دريايي:
همه ساله به هنگام جزر و مد دريا, مقادير متنابهي از انوع صدف ها, حلزون ها و بقاياي آبزيان خليج فارس در سواحل جزاير متعدد اين خليج (كيش, ابوموسي, لارك, قشم, هرمز و ...)  مي ريزد كه توسط اهالي بومي جمع آوري شده و توسط افراد باذوق از آنها تابلو, مجسمه ها و اشياء گوناگوني توليد مي شود. مواد اوليه مصرفي شامل پوسته حلزون ها, صدف ها, استخوان ماهي, گوش ماهي و مرجان است و براي اتصال قطعات انتخاب شده از چسب بي رنگ استفاده مي كنند.

شهرهاي استان هرمزگان :
ابوموسي • بستك • بندر عباس • پارسيان • جاسك • حاجي‌آباد • رودان • قشم • ميناب • بندر چارك • بندر خمير • بندر لنگه • جناح • حاجي‌آباد • درگهان • دهبارز • رويدر • زيارت‌علي • سندرك • سوزا • سيريك • فارغان • فين• كنگ • كيش • هرمز • هشت‌بندي


ديدني هاي استان هرمزگان :
كاروانسراي بستك *  حمام خاني بستك * حمام سيبه * عمارت كلاه‌فرنگي * معبد هندوها * آب گرم گنو * موزه آب * دوگنبدان * كاروانسراي كوخرد * پنجشنبه‌بازار ميناب * سد تاريخي كوخرد *  جنگل‌هاي حَرّا * شهرسيبه * بازاربستك * تپه مارو * جزيره كيش *  ترنه * قلعه‌هاي پرتغالي‌ها * قلعه لشتان * حمام گله‌داري * پاراو كوخرد * لنج‌سازي بندر كنگ * مسجد جامع دلگشا * خانه فكري * مسجد گله‌داري * مسجد گله‌داري * منطقه حفاظت شده گنو * قلعه مغويه * سد بست گز * سد جابر * سد شموسد جاويد * مسجد جامع * مجموعه بركه‌هاي باران هرمزكان * موزه مردم شناسي * اسكله قديم * خانه گله داري *پل لاتيدان * قلعه هزاره * مسجد خداداد * مسجد غياث * قلعه حاجي آباد * غار خربس * قلعه لافت * چاههاي لافت * شهر باستاني حريره * قلعه فين *خانه گلبتان * قلعه لارك * قلعه سيبه * مسجد بازارمساح * مسجدافغان * قلعه تاريخي جزيره قشم *  بركه دريا دولت * گنبد سرخ * سد بالاتل * خانه احمدي * قلعه خمير * قلعه هرمز * اسكله باستاني بندر لافت * تپه كولغان قشم * محله باستاني سورو * زيارتگاه بي‌بي‌مريم * زيارتگاه خواجه خضر * زيارتگاه خضر و الياس * عمارت تلگرافخانه * مسجد ملك بن عباس * امام‌زاده امير ديوان * كاروانسراى كوردان * امامزاده سيد مظفر * امامزاده شاه محمد تقي * چهار طاقي يا مكتب خانه * مدرسه شريعتي * خانه زعفرانيه * خانه جري پولاك * ارتفاعات وقله ها *  پناهگاه حيات وحش جزيره شتور * شهر قديمى خربز * صنايع دستي * موزه بزرگ استان * آب انبار بي بي * آب انبار خربر * امام‌زاده سيد كامل‌ * حمام شهر قديمي حيره * اسكله باسعيدو * زيارتگاه شيخ اندرآبى  * دخمه و گورستان جاسك * بقعه شيخ برخ الاسود * اتاق‌هاي ساساني * مسجد منبر كهنه *  مسجد جامع بندرعباس * مسجد ناصري * مسجد دژگان * سد دم قشم * امامزاده سيد سلطان محمد * زيارتگاه شاه قطب الدين حيدر *  قلعه كميز*قلعه دختران*شاه شهيد*سد پي پشت*ساختمان شيخ عبدالرحمان * رودخانه بهمدي * شاه شهيد * دژ پرتغالي‌هاي جاسك * مسجدهاى قشم *  منطقه باد افشان * گردشگاههاي رودان *
قبرستان گبرها * گو آهن * مسجد لُوز * دره چاهكوه * مسجد شيخي *  بنگله بستكي * مسجدكُوِردان  *مسجد سلطان العلماء * بازارمساح * سد شماره يك جناح * لاورها و تفريح‌گاه‌هاي اطراف جناح * قلعه قلات جناح * چاه سنگي دوك جناح * مسجد چاله كوخرد * قلعه ايلود * مسجدخالدي لنگه *  مسجدجامع قشم *  مسجد توران شاه * قلعه كوهيج * مسجدبربار * قلعه ديده‌بان * مسجدبرخ * مسجدكوشه * قلعه قلات * قلعه جناح * قلعه فتويه * مسجد جامع بستك * كاروانسراى بهر ترك * كاروانسراى كمبرده * كاروانسراى بون كوه * كاروانسرا * كاروانسراى مهران * كاروانسراى بلدنگ * كاروانسراى او شيرينو  *كاروانسراى كوردان * كاروانسراي لَردِ محيا * كاروانسراي حيدر آبادي * كاروانسراى سه نخود * كاروانسراى نيمه * كاروانسراى گاگُلَكى * پل آبنما رودان * كلات گيوري - پاكوه رودان * آسياب دومن * كريكي *

بندر عباس

تاريخچه شهر بندر عباس

تا قبل از قرن چهارم هجري در حوالي بندرعباس فعلي، بندر و روستاي كوچكي به نام «سورو» وجود داشت كه جغرافيا نويسان قرن چهارم هجري قمري از آن نام برده‌اند. برخي معتقدند «شهرو» كه اصطخري به عنوان «دهي كوچك بر كنار دريا» از آن نام برده، همان بندر «سورو» است. اين بندر در سال نهصد و بيست و چهار هجري قمري «بندر جرون» خوانده مي‌شد و دهكده‌اي كوچك بود و در روبه‌روي سواحل شمالي جزيره پراهميت «هورموز» آن روزگار،‌ قرار داشت. در سال هزار و پانصد و چهارده، پرتغالي‌ها اين دهكده كوچك را براي پياده ‌شدن و بارگيري اجناس از خشكي انتخاب كردند. به دليل خرچنگ زيادي كه در ساحل اين بندر وجود داشت، نام آن را «بندر كامارااو» يا «كامبارائو»، يعني بندر خرچنگ

گذاشتند. نام متداول بعدي؛ يعني «گمبرون» يا «گامبرون» به احتمال زياد از لغت پرتغالي «گامارائو» اقتباس شده است. در سال هزار و ششصد و بيست و دو ميلادي شاه عباس توانست با كمك انگليسي‌ها دست پرتغالي‌ها را از اين بندر كوتاه كند. به افتخار اين پيروزي «بندر گمبرون» به «بندرعباس» تغيير نام داد. تا قبل از سال هزار و ششصد و پنجاه ميلادي (هزار و هفتاد هجري قمري) بندرعباس حصار نداشت؛ ولي از اين زمان دور شهر را محصور كردند و بر امنيت آن افزوده شد. انگليسي‌ها و هلندي‌ها در بندرعباس تجارتخانه،‌ و در كنار دريا عمارت زيبايي بنا كردند. در اين بندر لنگرگاه مناسبي وجود داشت؛ لذا اكثر كشتي‌هاي بزرگي كه از هند براي ايران و عثماني و ساير نقاط كالا حمل مي‌كردند،‌ در اين بندر لنگر مي‌انداختند. هلندي‌ها در سال هزار و صد و ده هجري قمري (هزار و ششصد و نود و هشت ميلادي) با كسب اجازه از دولت ايران، شهر تازه‌اي با بافت و معماري ويژه، در وسط شهر بندرعباس بنا نمودند. (عمارت كلاه‌فرهنگي در همين ايام بنا شده است.) بافت و شكل ظاهري شهر جديد تا سال 1135 هجري قمري دوام يافت. در نيمه نخست قرن هفدهم، نمايندگان كمپاني هند شرقي سعي كردند بندرعباس را به پايگاه اصلي خود در خليج‌فارس تبديل كنند؛ به همين لحاظ، مركز كمپاني هند شرقي در بندرعباس مستقر گرديد. ناوهاي نظامي كمپاني هند شرقي نيز در آب‌هاي نزديك بندرعباس پهلو گرفتند. اين شركت در سال هزار و هفتصد و پنجاه و نه به علت متشنج‌ شدن اوضاع و بمباران تأسيسات تجاري انگليسي‌ها در بندرعباس، مركز تجارت خود را از اين بندر به بندر بصره منتقل نمود. اين امر بيش از پيش، شرايط انحطاط بندرعباس را فراهم كرد. بعد از ظهور نادرشاه، بندر بوشهر مقر ناوگان ايران شد و بندرعباس و توابع آن طبق قرارداد، به سلطان مسقط به اجاره واگذار شد. درپي شورش سال 1868 ميلادي در مسقط، اين امتياز لغو شد و شهر بندرعباس و توابع آن دوباره به تصرف كامل دولت ايران درآمد. پس از پيروزي نهضت مشروطيت و تصويب قانون ايالات و ولايات، بندرعباس و توابع آن جزء محدوده ايالت فارس قرار گرفت و سپس در محدوده اختيارات حاكم كرمان درآمد. در تقسيمات فعلي كشوري شهر بندرعباس مركز استان هرمزگان است. اين شهر يكي از مهم‌ترين مراكز استراتژيكي و تجاري ايران در جوار خليج فارس و درياي عمان است. بارانداز شهيد رجايي، اسكله عظيمي است كه بخش وسيعي از مبادله كالاهاي تجاري بين ايران و ديگر كشورها از طريق آن صورت مي‌گيرد. بندرعباس از طريق راه‌هاي دريايي، راه‌آهن، جاده‌هاي ترانزيتي درجه يك و از طريق هوا به كليه مناطق داخلي و ديگر كشورهاي جهان مرتبط است.

مراكز تاريخي و باستاني

عمارت كلاه ‌فرنگي

بناي اين عمارت به دوران صفويه تعلق دارد و سابقاً اداره گمرك بندر عباس در آن قرار داشت. اين عمارت در مجاورت اسكله قديمي بندر عباس در بلوار طالقاني قرار دارد از آنجا كه اين عمارت از معماري اروپايي آن دوره تأثير گرفته، مثل تعداد زيادي از عمارات دوره قاجاريه به عمارت كلاه‌فرنگي معروف شده است.

قلعه خمير

اين قلعه در نزديكي بندر خمير قرار دارد از اين قلعه امروزه به جز بقاياي دو سر در شمالي و جنوبي و برج شرقي نيمه ويران آن اثري بر جاي نمانده است سر در شمالي قلعه كه اكنون در كنار كوچه تنگي متصل به شهر خمير جاي دارد، به صورت شكوهمندي از سنگ و گچ و به سبك قلعه‌هاي اروپايي ساخته شده است در چهار گوشه قلعه چهار برج مدور بنا شده و بين هر دو برج يك برج كوتاه نيز ساخته شده است در جنوب غربي قلعه، عمارت دوطبقه‌اي وجود دارد در وسط قلعه آب‌انباري ساخته شده كه باقي مانده است.

قلعه لافت

در انتهاي تپه اي كه روستاي لافت در كنار آن قرار دارد، قلعه مخروبه‌اي وجود دارد كه اهالي محل به آن قلعه نادري مي‌گويند. اين قلعه، نقشه مربع شكل دارد و آثار چهار برج در آن ديده مي‌شود. در ورودي قلعه رو به جنوب باز مي‌شده است. اين قلعه در جنوب روستاي لافت قرار دارد .

قلعه هرمز

قلعه هرمز در ضلع شمالي جزيره هرمز و در ساحل دريا قرار دارد، قلعه هرمز مهم‌ترين قلعه باقي مانده از روزگار تسلط پرتغالي‌ها بر سواحل و جزاير خليج‌فارس است. اين قلعه به فرمان «آلفونسو آلبوكرك» دريانورد پرتغالي در سال هزار و پانصد و هفت ميلادي، در محلي موسوم به «مورنا» احداث شد. قلعه به شكل چند ضلعي نامنظم است. ساختمان آن بسيار محكم است و ديوارهايي به قطر سه و نيم متر با چند برج به ارتفاع دوازده متر دارد. تأسيسات قلعه شامل انبارهاي تسليحات، آب‌انبار و اتاق‌هايي با سقف هلالي است. در زمان شاه ‌عباس كه به استعمار پرتغالي‌ها در ايران خاتمه داده شد، اين قلعه به دست يكي از سرداران بنام شاه عباس به نام امام قلي خان بدست ايراني ها آزاد گرديد.

محله باستاني سورو

محله سورو، در غرب شهر بندرعباس قرار دارد. از اين محله سكه‌هاي متعدد مربوط به دوران مختلف، بويژه دوران ساساني، صفوي و قاجار به دست آمده است كه اكنون در موزه بندر عباس نگه‌داري مي‌شود. از سكه‌هاي مكشوفه چنين برمي‌آيد كه ملوك هرمز صاحب ضرابخانه بوده‌اند و به غير ازمسكوكات مس و نقره، مسكوكات طلا هم ضرب مي‌كرده‌اند. در سال 1925، تعداد شصت و چهار سكه طلا ضرب ملوك هرمز و جرون در قريه گودو كشف شده است.

حمام گله‌داري

تنها حمام تاريخي در بندرعباس، حمام گله‌داري است كه در محله اوزي‌ها قرار دارد. اين بنا كه احتمالاً به دوره صفوي مربوط است، در دوره قاجار به وسيله حاج شيخ احمد گله‌داري به مسجد گله‌داري وقف شده است. بناي حمام به شكل مستطيل و سقف آن شامل چند گنبد كوچك و بزرگ است .

پل لاتيدان

پس ازاخراج پرتغالي‌ها از ايران رفته رفته از اهميت بندري جزيره هرمز كاسته شد و بندرعباس جاي آن را گرفت و مهم‌ترين بندر ارتباطي ايران گرديد. پل لاتيدان در مسير كاروان روي لار- بندرعباس، در جهت گسترش امور بازرگاني احداث شد. اين پل در پنجاه كيلومتري غرب بندر عباس بر روي رودخانه كل (كول) ايجاد شده و يادگار دوره صفوي است. برخلاف پل‌هاي ديگر دوره صفوي كه آجري هستند، اين پل از سنگ بدون شكل ساخته شده و از طويل‌ترين پل‌هاي ايران است. اين پل داراي صد دهانه بوده است كه در حال حاضر سي و سه دهانه آن مشهود است كه در ميان آنها چشمه تاق‌هايي در دو طبقه تعبيه شده‌اند. بناي اين پل از عالي‌ترين طرح‌هاي پل‌سازي در ايران قديم به حساب مي آيد.

معبد هندوها

ساختمان اين معبد، در سال هزار و سيصد و ده هجري قمري، در زمان حكومت محمد حسن‌خان سعد‌الملك احداث شده است. اساس ساختمان اين معبد عبارت است از يك اتاق چهارگوش مياني كه بر روي آن گنبدي قرار گرفته است. سبك معماري اين گنبد را مقرنس‌هاي پيراموني آن نه ‌تنها از ديگر گنبدهاي موجود در سواحل خيلج‌فارس، بلكه از گنبد هاي سراسر ايران متفاوت مي‌سازد. طرح اين بنا كاملاً از معماري معابد هندي متإثر است. اين معبد از جمله نشانه‌هاي معدود تاريخي بندرعباس است كه توجه هر تازه ‌واردي را به خود جلب مي‌كند و امروزه در كنار يكي از خيابان‌هاي اصلي شهر قرار گرفته است.

مسجد دژكان

اين مسجد در نزديكي بندر خمير، در روستاي دژكان واقع شده است و تاريخ بناي آن دانسته نيست. در ساختمان اين مسجد، از سبك معماري و شبستان مسجد علي بندر لنگه تقليد شده است. شبستان و ستون‌هاي آن از جهت به كار بردن قطعات سنگ‌تراشي شده نقوش گل و بوته قابل ملاحظه است. پوشش تزئيني تاق و سردرها و زينت‌كاري رواق‌ها با قطعات سنگ‌تراشيده شده آهكي فوق‌العاده جالب و ظريف صورت گرفته است. نقوش اين رواق‌ها، از سبك نقش و نگار هندي تأثير گرفته است.

مسجد منبر كهنه

اين مسجد درغرب شهر بندرعباس واقع شده است. در بيرون محوطه مسجد از طرف شرق، مقبره‌اي وجود دارد كه برلوح آن نام صاحب مقبره كه ازعلماي معروف آن دوره و امام جماعت بوده، حك شده است. لوح ديگري در عمارت مسجدوجودداردكه خوانا نيست وفروريخته است ولي نام‌هاي ائمه اطهار(ع) برآن نقر شده و در آخر آن چنين نگاشته شده است. «اين مسجد عمارت حاجي باقر است و در ماه رمضان هزارو هشتادو سه هجري قمري به پايان رسيد» بنابراين مشخص مي‌شود مسجد مزبور در زمان صفويه بنا شده است و در آن زمان مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. در سال هزارو سيصد و سي و دو حاج شيخ احمد گله‌داري- از تجار معروف- آن را مرمت كرده است.

جاذبه هاي طبيعي

كوه فارغان هماك

كوه فارغان هماك در 78 كيلومتري شمال شهرستان بندرعباس قرار گرفته است و از نظر ارتفاع نيز ارتفاعي برابر با سه هزار و دويست و شصت و هفت متر را دارا مي باشد و همچنين داراي وسعتي معادل 1100 كيلومتر مربع مي باشد.

كوه گنو

اين كوه كه به كوه گنو مشهور شده است با 2347 متر ارتفاع در بيست و نه كيلومتري شمال غربي بندر عباس بين دهستان هاي فين سياهو و ايسين واقع شده است اين كوه در مقايسه با آب و هواي گرم بندرعباس آب و هواي نسبتا معتدل تري دارد و به همين مناسبت نيز داراي اهميت زيست محيطي و تفريگاهي بسيار عالي مي باشد .

رودخانه كل(شور)

آغاز اين رود با نام رود شور، از كوه‌هاي شمالي بخش سعادت‌ آباد سرچشمه مي‌گيرد و به سمت جنوب جريان مي‌يابد. سپس با دريافت آب شاخه‌هاي ديگر، در حدود هفتاد كيلومتري غرب بندرعباس با نام رودخانه كل به خليج فارس مي‌ريزد. شاخه‌هاي اين رودخانه عبارت‌اند از: رود شور، رود كريم‌آباد، رود رسول، كشك‌رود، عكس رستم و رودبان. اين رود به واسطه عبور از تشكيلات نمكي دوره ميوسن شور و غيرقابل استفاده است؛ به طوري كه در طول مسير چندصد كيلومتري آن، ‌آبادي و روستايي بوجود نيامده است.

رودخانه شميل يا حسن لنگي

اين رودخانه با نام چيل و شقرود از كوه‌هاي شمال شرقي بندرعباس سرچشمه مي‌گيرد و در مسير خود روستاي شميل را آبياري كرده و از شمال به جنوب جريان مي‌يابد. اين رودخانه پس ازآبياري دشت‌هاي سرراه خود از نزديكي روستاي حسن لنگي مي‌گذرد و در حدود شصت كيلومتري شرق بندرعباس، با نام حسن لنگي وارد خليج فارس مي‌شود آب اين رودخانه نسبت به سايررودها ازكيفيت خوبي براي كشاورزي و آبياري برخوردار است. در نزديكي روستاي حسن لنگي زمينه‌‌هاي مناسبي جهت استفاده اززيبايي‌هاي طبيعي براي علاقه‌مندان به طبيعت فراهم شده است سيماي طبيعي روستاي حسن لنگي با معماري ويژه نواحي گرمسيري، همراه با مناظر گياهان حاره‌اي، زيبايي بس خيره كننده‌اي در اطراف رود ايجاد كرده است.

آب گرم گنو

چشمه‌ آب‌ معدني گنو در فاصله 34 كيلومتري شمال شرقي بندر‌عباس، در كنار راه‌بندرعباس- سيرجان واقع شده است. يك راه آسفالته فرعي به اين چشمه منتهي مي‌شود. اين چشمه در دره‌اي قرار دارد كه كوه گنو و ارتفاعات سخت آهكي، از شمال و جنوب، آن را در بر گرفته‌اند. از آب اين چشمه، جهت آبياري نخلستان و استحمام استفاده مي‌شود. آب چشمه گنو از دسته آب‌هاي گودگردي خيلي گرم (كلروره سولفاته كلسيك گوگردي) مي‌باشد. اين چشمه دو استخر زنانه و مردان نسبتاً بزرگ و تميز دارد كه به تأسسيساتي مانند چندين رواق كوچك براي استراحت و اقامت مسافران، محل فروش نوشيدني و غيره تجهيز شده است. محوطه اطراف چشمه پر از درختان نخل بسيار زيبا و سرسبز است. پساب اين چشمه پس از خارج شدن از استخرها، مانند رودخانه كوچكي پس از طي چند كيلومتر با آب نسبتاً زيادي به‌صورت آبشار كوچك و جالبي به پايين سرازير مي‌شود. چشم‌انداز چشمه، آبشار و كوه گنو بسيار زيبا است.

چشمه آب گرم لشتان (خمير)

اين چشمه در هفت كيلومتري شرق شهر بندرخمير قرار دارد. آب چشمه از شكاف سنگ‌هاي مارين از زمين خارج مي‌شود. در اطراف چشمه، دو استخر به ابعاد ده در سه و نيم متر و شش در پنج متر با عمق يك و نيم متر است كه در امتداد يكديگر ساخته شده‌اند. آب از استخر اول وارد استخر دوم مي‌شود. در اين محدوده دوازده اتاقك جهت استراحت و اقامت مسافران ساخته شده است و به طور رايگان در اختيار مراجعين قرار مي‌گيرد. طرز تشكيل اين چشمه براساس فرضيه تكتونيك (ساخت زمين‌شناختي) صفحه‌اي استوار است. آب چشمه لشتان (خمير) در رديف آب‌هايي با كاتيون‌ها (يون‌هاي منفي)‌و آنيون‌هاي (يون‌هاي مثبت) مختلف گرم است.

خورگو

اين روستا در شصت كيلومتري شمال شرق بندر عباس، در يك منطقه پايكوهي واقع شده است و آب و هواي معتدل مطلوب دارد. وجود رودخانه، چشمه آب‌گرم، ارتفاعات، پوشش گياهي مناسب و حيات وحش در آن، جلوه‌هاي طبيعي زيبا و جالبي به اين منطقه بخشيده است. يك زيارتگاه، يك قدمگاه و يك مسجد قديمي از جاذبه‌هاي زيارتي روستا است.

دژگان

اين روستا، از توابع بخش مركزي شهرستان بندر لنگه است و در يك منطقه كويري، در هفتاد و پنج كيلومتري شمال شرقي بندر لنگه واقع شده است. اين روستا آب و هواي گرم و خشك دارد. وجود رودخانه، كوه، پوشش گياهي نسبتاً مناسب و جانوراني از قبيل آهو، گوزن، قوچ، ميش، گراز، قرقاول و كبك از عناصر زيست‌ محيطي و جاذبه‌هاي طبيعي آن مي‌باشند. در زمينه آثار تاريخي و مذهبي، اين روستا داراي مسجدي قديمي و زيارتگاهي به نام سيد محمد علي گلباراني است مسجد معروف به مسجد قريه از لحاظ شيوه ساخت، معماري داخلي و خارجي بنا، گنبد و گلدسته، گچ‌بري و سنگ‌تراشي قوس‌ها و... در خور توجه ويژه است و با سبك معماري بناي مسجد علي بندر لنگه مطابقت دارد.

لافت

چهره طبيعي روستاي لافت در ميان درختان سرسبز گرمسيري و نخلستان‌هاي بلند منظره دريايي خيره‌كننده دريا و جنگل شناور حرا براي هر تازه ‌واردي جذاب و قابل توجه است. سبك معماري خانه‌هاي روستا نيز بسيار جالب و ديدني است بارزترين خصيصه معماري روستا بادگيرهاي فراوان آن در اندازه هاي مختلف است. بناهاي روستا خيلي نزديك به هم ساخته شده و كوچه‌هاي آن نيز بسيار تنگ و باريك هستند. بادگيريهاي كوچك و بزرگ خانه‌هاي روستايي كه در ميان باغ‌ها و نخلستان‌ها قرار گرفته‌اند. شكوه و زيبايي خاصي به اين روستاي ساحلي بخشيده‌اند. اين روستا، علاوه بر زيبايي‌هاي تحسين ‌برانگيز طبيعي خود، آثار ارزشمند تاريخ را نيز در خود جاي داده است.

منطقه حفاظت‌شده گنو

اين منطقه حفاظت شده در بيست و نه كيلومتري شمال غربي شهرستان بندرعباس واقع شده است. اين كوه در مقايسه با آب و هواي گرم بندرعباس داراي آب و هواي نسبتاً معتدل است و به همين مناسبت از اهميت خاصي برخوردار مي‌باشد. پوشش گياهي آن بسيار جالب و قابل توجه است؛ به طوري كه اداره محيط‌ زيست هرمزگان براي حفظ و حراست از آنها تمام پوشش گياهي اين منطقه را مورد حفاظت و كنترل خود درآورده است. تنوع پوشش گياهي اين كوه، از دامنه تا قله كوه، مشتمل بر انواع درختان گرمسيري، استپ بياباني، استپ كوهپايه‌اي و گونه‌هاي گياهي نواحي سردسير است. در دامنه كوه، ابتدا بوته‌هاي پراكنده‌اي رشد كرده‌اند كه انواع خانواده گندميان، گون و تك‌درخت‌هاي مغير(مغيلان) در ميان آنها وجود دارد. بالاتر از دامنه، نوع گياهان تغيير مي‌كند؛ به طوري كه در ارتفاع هزار و هشتصد متري، بادام وحشي گونه غالب را تشكيل مي‌دهد؛ در حالي كه ديگر گونه‌هاي ياد شده، در ارتفاع 2300 متري مشاهده مي‌شوند. به علت كاهش دما، درختان سردسيري نظير كاج، سرو، زيتون وحشي و شمشاد وحشي به صورت انبوه روييده‌اند. انبوهي اين درختان در استان هرمزگان تعجب‌آور است. درختان اين ناحيه هراز گاهي در اثر صاعقه در وسعت زيادي آتش مي‌گيرند. از گياهان ديگر ارتفاعات گنو، انواع گياهان دارويي است كه مورد توجه محققان و پژوهشگران مي‌باشند.

جزيره هرمز

جزيره هرمز مانند صدفي با چهل و يك و نه دهم كيلومتر مربع وسعت در فاصله ده ميلي جنوب شرقي بندرعباس و در ميان آب‌هاي خليج‌فارس قرار گرفته است. سطح جزيره هرمز را طبقات سازندهاي رسوبي و آتشفشاني تشكيل داده است و طبقات نمكي نيز به صورت تپه‌هايي، قسمت اعظم جزيره را پوشانده‌اند و اكثراً از جنس نمك طعام مي باشند. بلندترين نقطه آن يكصد و هشتاد و شش متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگ‌ترين قطر آن هشت كيلومتر است. به دليل بارش‌هاي اندك جوي و نمكي بودن خاك و شور بودن آب، هيچ نوع مرتع و گياه در جزيره وجود ندارد.استخراج و صدور خاك سرخ جزيره هرمز يكي از مهم‌ترين منابع درآمد اهالي است. نمك آبي و سنگ لاشه از ديگر معادن اين جزيره است. شهر هرمز مركز جزيره هرمز است. اين جزيره فاقد آب شيرين است و بدين لحاظ آب آشاميدني آن از بندرعباس تأمين مي‌شود.

چاه‌هاي بندر لافت

در پشت قلعه لافت و در داخل گودال مجاور قلعه، به تعداد روزهاي سال كبيسه، سيصد وششت وشش چاه كم‌عمق براي جمع‌آوري آب باران حفر شده‌اند برخي از محققين معتقدند اين چاه‌ها مربوط به دوران هخامنشي و ساساني است.

اسكله باستاني بندر لافت

در بندر لافت، آثار اسكله‌اي وجود دارد كه به دوران مادها، هخامنشيان و ساسانيان مربوط است. طول اين اسكله صد و سي متر و ضخامت اصلي كف آن هفت متر و ديوارهاي روي اسكله سه متر مي‌باشد كه با سنگ‌هاي لبه‌دار ساخته شده است.

اماكن زيارتي و مذهبي

امامزاده خواجه خضر

در كنار جاده بندر‌عباس- سورو به سمت اسكله بندرعباس، در سمت راست جاده و به فاصله دويست و پنجاه متري، گنبد مخروبه‌اي بر جاي مانده است كه به زيارتگاه خضر يا خواجه خضر معروف است و محل اداي نذورات مردم مي باشد. از باقي مانده بنا و تركيب ابتدايي آن، تقليد زيگورات ايلامي‌ها و بابلي‌ها و سبك گنبد‌سازي مضرس جنوب ايران به خوبي آشكار است. گنبد بر مكعبي كه اضلاع جانبي مستطيل شكل دارد، بر روي چند رديف پلكان مانند استوار شده بود كه به منزله سكوي عمارتي بوده كه اكنون از بين رفته است. سبك ساختمان اين بقعه، به بقعه خضر در بندر كنگ و بقعه خضر جزيره هرمز بسيار شباهت دارد. به نظر مي‌رسد كه در اطراف اين زيارتگاه، قبرستان قديمي متروكه‌اي وجود دارد كه هم‌اكنون در اعماق ماسه‌هاي دريايي مدفون گشته است.خضر و الياس كه زيارتگاه‌هاي بسياري در جنوب ايران دارند، هر دو در افسانه‌هاي ايران مشهورند. خضر زنده جاويد و موكل درياهاست. از اين رو، هرگاه صيد كم شود و يا خطري در دريا پيش‌بيني شود، ماهيگران در بقاع خضر و الياس نذر و قرباني مي‌كنند.

امامزاده شاه محمد تقي

اين زيارتگاه به دوران بعد از اسلام تعلق دارد. مكان آن در كنار جاده بندرعباس- سورو قرار دارد و هم ‌اكنون در محوطه پارك هتل هما واقع شده است. تاريخ بناي آن مشخص نيست و مورد توجه مردم محلي است.
منبع : وب سايت فرهنگسرا
www.farhangsara.com