موقعيت خانه ملا صدرا و فضاهاي موجود :

براي يافتن خانه ملاصدرا كافي است به انتهاي بافت سنتي روستا برويم . در انتهاي يكي از مسيرهاي هلالي شكل روستا به خانه ملا صدرا مي رسيم . ساختمان مذكور در داخل يك باغ قرار داشته كه هم اكنون قسمت زيادي از آن توسط خانه هاي همجوار اشغال گرديده است . در اين محل چند عنصر شاخص وجود دارد : 1- چهارصفه كه در وسط باغ قرار داشته و در دوره هاي مختلف تغيير شكل داده و عناصري به آن الحاق شده است كه اين چهار صفه به عنوان خانه ملاصدرا مورد بازديد قرار مي گيرد .

2- عصاري كه در شمال غربي باغ قرار دارد . اين بنا در حال حاضر نيمه مخروبه است . 3- مسجد كوچك در شمال شرقي باغ كه از يك چهار طاقي ساده تشكيل شده و الگوي چرخش 45درجه چهار طاقي نسبت به جهت قبله را دارد.4-چال آقا ، كه عارضه طبيعي است كه در جنوب غربي باغ قرار داردو توسعه روستا در اين قسمت محدود شده است.

مواد ومصالح مورد استفاده در بناونحوه ساخت:

خشت خام ، ملات گل و سقف با تيرهاي چوبي مواد و مصالح مورد استفاده در اين بناست.و ابعاد خشت ها معادل 6×20×20 سانتي مترمي باشدو عرض ديوار ها به طور معمول از دو خشت تشكيل شده است كه معادل 60 سانتي متر است.اين خانه داراي فضايي گيرا و قديمي با سقفي بلند و پوشش گنبدي با ديوار هاي سياه و اندود گل و تزئينات گچبري ساده با كاربنديهاي زيبا در سقف چهار طرف آن فضاهايي چهار گوش مسقف بين تويزه هاي جناغي شكل كه در مجموع ، شبيه امامزاده هاي دوره صفوي است.

درياچه نمك حوض سلطان - محسن اديب

درياچه نمك حوض سلطان در 40 كيلومتري شمال شهرستان قم و 85 كيلومتري جنوب تهران و در حاشيه بزرگراه تهران قم قرار دارد .اين درياچه كه به درياچه ساوه قم ودرياچه شاهي هم معروف است به مساحت تقريبي 240 كيلومتر مربع درشمال شرق شهرستان قم واقع شده است ورشته كوههاي البرز درشمال ان قرار دارد وسعت وشكل درياچه متناسب باورود آب وميزان بارندگي آن درفصول مختلف سال متفاوت است . درمواقع بارندگي وذوب برف هاي ارتفاعات اطراف چون برميزان آب ورودي افزوده مي شود ، وسعت آن زياد ودرغيرازاين ايام وسعت آن كاهش مي يابد . بدين ترتيب سطح آب درياچه پيوسته درنوسان است.

درموقع پرآبي سطح درياچه گسترش مي يابد وآب آن اراضي پست وشوره زار باتلاقي پيرامون را مي پوشاند ودرياچه بزرگي به طول 18 وعرض 16 كيلومتر تشكيل مي دهد كه به نام درياچه حوض سلطان يا كويرنمك مشهور است. رودهاي متعددي به اين درياچه وارد مي شوند كه عموما" از اراضي شوره زار ونمكي اطراف عبور مي كنند.
حوض سلطان در سال 1883 ميلادي و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران قم تشكيل شد
راههاي ورود به منطقه : در 35 كيلومتري مسير قم-تهران جاده خاكي وجود دارد كه به درياچه ميرسد . درون درياچه نيز جاده خاكريزي هست كه براي جلوگيري از فرو رفتن خودروها در باتلاق و بهره برداري از نمك درياچه مورد استفاده قرار مي گيرد .

درياچه حوض‎ سلطان يا درياچه شاهي ، فروافتادگي نامتقارني با 330 كيلومترمربع وسعت، در 35 كيلومتري شمال قم و در شمال باختري درياچة نمك است. اين درياچه شامل دو چالة جدا از هم يكي به نام «حوض‎سلطان» و ديگري به نام «حوض‎مره» است كه با آبراهة باريكي به هم وصل مي‎شوند. حوضة باختري (حوض‎سلطان) داراي بلندي 806 متر از سطح دريا است كه به طور معمول از روان‎آب‎هاي سطحي تغذيه مي‎شود. حوضة خاوري (حوض‎مره)، افزون بر روان‎آب‎ها، از رودهايي مانند رودشور و قره‎چاي نيز بهره مي‎گيرد. مطالعات مستوفي (1350) نشان مي‎دهد كه آب‎ ابتدا وارد حوض‎مره شده و پس از پر شدن آن، از مسيل دو حوض گذشته وارد حوض‎سلطان مي‎شود و هنگامي كه آب در حوض‎سلطان چند متر بالاتر آمد، به طرف حوض‎مره بازمي‎گردد و سرريز اين دو حوض، به درياچة نمك تخليه مي‎شود. مشاهدات صحرايي كرينسلي (1970)، نشان مي‎دهد كه از مركز درياچه به خارج دو پهنة جداگانة قابل شناسايي است. يكي مركز درياچه كه حدود 24 درصد از مساحت آن را زير پوشش دارد و با پوستة نمكي پوشيده شده است. دوم، زون مرطوب كه 76 درصد بقيه را تشكيل مي‎دهد كه به زون گياهان ريشه‎ بلند به پهناي 20 متر مي‎رسد. پوستة نمكي با 5 سانتيمتر ضخامت، شامل نوارهاي هم‎مركز سفيد و خاكستري است و در زير آن سيلت‎هاي رسي و خاكستري رنگ مرطوب قرار دارد. اين زون (پوستة نمكي) به طور فصلي با آب پوشيده مي‎شود، ولي مناطق مركزي آن ممكن است در تمام سال، آب‎دار باشد. مطالعات انجام شده در زون مرطوب نشان داده كه ميزان رس موجود در نمونه‎ها، 35 تا 45 درصد است كه 10 تا 90 درصد كاني‎ها، كائولينيت ‎است. در پشته‎هاي شن و ماسه‎اي زون گياهان با ريشة بلند، چند خط داغ آب وجود دارد كه به سمت سراشيبي تا ارتفاع 826 متر ادامه دارد. اختلاف ارتفاع بين پست‎ترين و بلندترين خط داغ آب 20 متر است. پيشروي وسيع مخروط‎افكنه‎ها در پهناي زون مرطوب و روي پوستة نمكي نشانگر آن است كه روان‎آب سطحي بيش از گذشته است و تغيير آب و هوايي به سوي دورة مرطوب‎تر از گذشته، پيش مي‎رود.

مطالعات معتمد و همكاران (1356) نشان داده است كه رسوبات حوض‎سلطان بيشتر از نوع گچ و نمك، مارن و رس است. بررسي‎هاي لرزه‎نگاري و حفاري نيز نشان داده كه نمك تا عمق 46 متر وجود دارد. اين نمك، به صورت 5 لاية جدا از هم با ضخامت كل تا 20 متر است كه با رس‎هاي قهوه‎اي تا خاكستري از يكديگر جدا مي‎شوند.

irandeserts.com

وسعت كوير مسيله بيش ازده هزار هكتار مي باشد ودرحال حاضر قسمتهاي عمده آن پوشيده ازدرختان گز وتاغ مي باشد ودرحقيقت يكي ازمراكز كويري جنگلي ايران محسوب مي شوند بدليل ارتفاع پايين دشت مذكور ( حدود 800 متر ازسطح دريا) ازساير نقاط اطراف شيب ملايم دشتها وارتفاعات شهرقم واراضي شمالي دشت مذكور به طرف دشت مي باشد همچنين درياچه نمك و كوير مسيله مصب دو رودخانه مهم مركزي ايران يعني رودخانه قمرود ( اناربار) ورودخانه قره چاي مي باشد.درروزگار نه چندان دور حدود 50 سال پيش دشت مذكور داراي يكي ازبهترين مراتع استپي ودشتي بوده به گونه اي كه محل چراي اسبهاي دولتي درآن زمان بوده ونيز رمه هاي بزرگ گوسفند وشتر دردشت مذكور به چرا پرداخته اند علاوه برمراتع خوب درسالهاي گذشته دشت مسيله يكي ازبزرگترين توليد كنندگان غلات (گندم ، جو و...) دربخش مركزي ايران بوده است.

ازنظر زيستگاهي دشت مسيله ازقديم الايام زيستگاه آهو وجبير وگوره خر آسيايي وايراني بوده است اما درحال حاضر به علت شكار بي رويه ازبين رفتن زيستگاه ها ، تعداد اينگونه حيوانات بسيار كم ونادر است اما قابليت زيستگاهي منطقه جهت حيوانات ذكر شده همچنان به قوت خود باقي است. منطقه كوير مسيله مي تواند زيستگاه مناسبي براي هوبره كه ازپرندگان حمايت شده وكمياب است ( خصوصا" درفصل زمستان) باشد ودرفصل پائيز وزمستان درآبگيرهاي دشت انواع پرندگان مهاجر ازقبيل انواع مرغابي وحشي ، اردك ، غاز، فلامينگو ، بازهاي شكاري وباقرقره و... ديده مي شود درسال گذشته يك گله هفت تايي گورخر ايراني دركنار درياچه حوض سلطان مشاهده شده است. وهمچنين مار، روباه وخرگوش نيز درمنطقه وجود دارد. مسيله وكوير قم دوزيسگاه استان وبخشي ازپارك ملي كوير است كه مورد حفاظت قرار مي گيرد وجود گونه هاي نادر جانوري نظير هوبره ، آهو، امكان زيست جانوري مانند يوزپلنگ به اهميت حفاظت وحراست اين منطقه مي افزايد افزون براينكه زيستگاههاي زيباي موجود دراستان وجود سگ آبي ، انواع پرندگان ومهاجرت انواع غازها، اردكها وپرندگان به اطراف درياچه حوض سلطان ودرياچه نمك وآشيانه سازي دراطراف مسيل رود قم درنماي زيست بومهاي استان بسيار موثر است.

نقاط ديدني كوير مسيله  آفتاب

راه‌هاى ارتباطى تهران به قم: راه شوسهٔ كنونى تهران - قم در سال ۱۸۸۳ ميلادى توسط اتابك ساخته شد و انگيزهٔ پى‌ريزى آن پيدايش درياچهٔ حوض سلطان بود. در مسير اين راه ارتباطى، پل‌هاى تاريخى و كاروان‌سراهايى قرار داشت كه به مرور زمان يا تخريب شد يا به كلى از ميان رفتند. از قم‌رود به سوى شمال شرقى و به موازات درهٔ قم‌رود، «پل دلاك» قرار داشت كه پس از اتصال قم‌رود به قره‌چاى ايجاد شد و منزل اول نيز به نام پل‌ دلاك بود. اين پل ۱۶ دهنه داشت كه چند دهنه آن ويران شده است. بناى پل از آجر و مربوط به دورهٔ‌ صفويه است و براى برقرارى ارتباط ميان قم و مشهد ساخته شده بود. يك راه قديمى از پل دلاك به طور مستقيم از حاشيهٔ غربى مسيله به سوى ورامين و گرمسار مى‌رود. نام پل برگرفته از اسم يكى از شخصيت‌هاى دورهٔ صفوى است. در شمال اين پل، دو ساختمان ويرانه قرار دارد كه سابقاً اقامتگاه كاروا‌ن‌ها بود، اوّلى از خشت و گل و شبيه به كاروان‌سراست و دومى از آجر بنا شده و مانند قلعه است. از پل دلاك به سمت شمال، يك راه ارتباطى از بلندى‌هاى باقرآباد مى‌‌گذشت و با عبور از ميان چال سلطان، به منزل دوم كه كاروان‌سراى حوض نام داشت مى‌رسيد. كاروان‌سراى حوض، قلعه‌اى محكم دارد و از آجر بنا شده و در زمان گذشته چند رشته قنات و آب‌‌انبار بزرگ آن را پر مى‌كرد. كاروان‌سراى حوض چندين بار تعمير شده و هم اينك مسكونى است.

كاروان‌سراى دير: در مسير راه تهران به قم، پس از حسن‌آباد، راهى به سمت چپ جدا مى‌شود كه به بند على‌‌خان و ورامين مى‌رود. اين راه در جهت شمال غربى به جنوب شرقى و در شمال رودشور قرار دارد.

۱۲ كيلومتر پيش از بند على‌خان راهى ديگر از جنوب به شمال آن را قطع مى‌كند. اگر راه را به سوى جنوب دنبال كنيم به كاروان‌سراى دير مى‌رسيم و امتداد آن به طرف شمال از طريق دولت‌آباد به ورامين مى رسد؛ اين همان راه قديمى ساسانى است كه اصفهان را به رى وصل مى‌كرد.

كاروان‌سراى كنونى دير روى ويرانه‌هاى ديرالجص يا دير گجين يا دير كردشير كه در تاريخ معروف است، ساخته شده است، ظاهر ساختمان قديمى به نظر نمى‌رسد. در كناره‌هاى دروازه ورودى كاروان‌سرا، دو برج دو طبقه قرار دارد. داخل اين بنا، حياطى بزرگ است با اتاق‌هاى كوچك كه يك در دارد و بدون پنجره است؛ اتاق‌ها روى سكويى قرار دارند، جرزهاى آن آجرى و سقف آن‌ها ضربى است. وسط بدنه‌ها در سه سمت حياط ايوان‌هايى بزرگ شبيه ايوان‌هاى داخل مسجد قرار دارد كه معلوم نيست به چه منظور ساخته شده‌‌اند.

كاروان‌سراى حوض: اين كاروان‌سرا از اقامت‌گاه‌هاى بين راهى مسير تهران - قم محسوب مى‌شد كه علاوه بر كاروان‌سرا، قلعهٔ محكمى نيز در آنجا قرار داشت. در شمال كاروان‌سرا، بقاياى قلعه ديگرى كه از گل ساخته شده است، وجود دارد.

مجموعهٔ كاروان‌سرا، قلعهٔ اربابى و قلعهٔ روستايى به نام حوض، درگذشته به دليل آمد و شد زياد بين تهران - قم و اصفهان از رونق بسيار برخوردار بود. امروزه كاروان‌سرا و قلعهٔ حوض به علت اينكه در محل خروج از مسير راه اصلى قرار دارد، كاركرد سابق خود را از دست داده است.

كاروان‌سراى پل دلاك: اين كاروان‌سرا نزديك پلى كه روى رودخانه قره‌چاى در محل اتصال آن به قم‌رود ساخته شده است قرار دارد، از جندق به سوى شمال در ۳۵ كيلومترى منطقه، نخستين‌ كاروان‌سرا ديده مى‌شود كه خرابه‌هاى آب‌انبار آن هنوز باقى است.

راه‌هاى قديمى و پل‌ها: راه‌ها و پل‌هاى قديمى اين منطقه، عموماً از سه دورهٔ تاريخى بر جاى مانده‌اند. هر چند كه بيش‌تر اين راه‌‌ها در دوره‌هاى بعدى روى همان مسيرهاى قبلى بازسازى و مرمت شده‌اند، اما هنوز شواهد و نشانه‌‌هاى بارز اين راه‌ها بر جاى مانده است.
قديمى‌ترين نشانه‌هاى برجاى مانده از راه‌هاى گذشته، راه‌ها و پل‌هاى متعلق به دورهٔ ساسانى است. اين‌ها، راه‌هايى بوده‌اند كه اصفهان را به رى وصل مى‌كردند.

از بقاياى راه ساسانى بر جاى مانده در اين ناحيه، راهى است كه از جنوب حوض سلطان - بين دلاك و محمدآباد كاج - مى‌گذشته است. اين راه، با پلى كه روى رودخانهٔ‌ مسيله در دورهٔ ساسانى ساخته شده بود، از راه‌هاى مهم ارتباطى ميان رى و اصفهان محسوب مى‌شد. بقاياى پل مزبور كه به پل شكسته معروف است در نزديكى روستاى كاج هنوز باقى است. ادامه اين راه در شمال، از سنگ ساخته شده و به نام سد معروف است و از زمين‌هاى اطراف، دو تا سه متر بلندتر است و ظاهراً سنگ‌فرش بوده است.

پل دلاك نيز كه روى رودخانه قره‌چاى بنا شده، داراى ۱۶ دهانه است و بقاياى آن هنوز در اين محل پابرجاست. بناى اين پل را به دورهٔ صفوى نسبت مى‌دهند كه گويا عمدتاً براى برقرارى ارتباط ميان قم و مشهد ساخته شد.

يك راه قديمى ديگر كه در شمال سياه كوه هنوز نشانه‌هاى آن بر جا است، سنگ‌فرشى گسترده است به عرض ۶ تا ۱۰ متر كه در زمان خود، از خطوط ارتباطى مهم ميان اصفهان و سواحل درياى مازندران بوده است و آن را به دورهٔ صفوى يا اوايل قاجار نسبت مى‌دهند.

مسجد جمكران، در ۶ كيلومتري شهر قم به طرف جاده كاشان در نزديكي روستاي جمكران واقع شده است

تاريخچه
واقعه ساخت مسجد به شيخ حسن بن مثله جمكراني مربوط مي‌شود، وي ادعا كرد كه در بيداري با امام دوازدهم شيعيان، مهدي ديدار كرده است و حجت بن حسن دستور ساخت مسجد را به وي داده است.

در ميان شيعيان بحثهاي زيادي در خصوص ملاقات با امام زمان مطرح است. عده‌اي با استناد به رواياتي، آن را در خواب ممكن مي‌دانند . دريافت نامه از مهدي پس از غيبت كبري نيز مورد قبول بسياري از شيعيان است، آنچنانكه نامه‌ و توقيع رسيده به شيخ مفيد - حدود يك قرن پس از غيبت كبري - از نظر شيعيان مورد ترديد واقع نشده است.

اما عده‌اي از جمله برخي از معاصرين، با استناد به نامه‌اي كه حجت بن حسن مهدي به آخرين نايب خويش ارسال نموده است، كه شيعيان به توقيع ناحيه مقدسه از آن نام مي‌برند، مشاهده امام زمان در بيداري را بر خلاف نامه منسوب به مهدي مي‌دانند، دربخشي ازين نامه آمده است:

غيبت كامل آغاز شد و پس ازآن ظهوري نخواهد بود، مگر بفرمان خداوند...بزودي برخي از شيعيان من ادعا خواهند كرد كه مرا ديده‌اند، آگاه باشيد كه هركس قبل از خروج سفياني و صيحه ‌آسماني ادعاي مشاهده مرا كند، دورغگوي و تهمت زننده است...

با اينحال عده بسياري از جمله شيخ عباس قمي در مفاتيح الجنان و محدث نوري در كتاب خود، با ذكر سند، داستانهاي بسياري از ملاقات افراد با امام زمان نقل مي‌كنند و با استناد به رواياتي، ملاقات با مهدي در بيداري را امكان‌پذير مي‌دانند. بهرحال اين موضوع هنوز هم محل بحث و جدلهاي فراوان روحانيون و انديشمندان معاصر است.

همچنين داستانهاي بسياري از علماء بزرگ شيعيان همچون آيت‌الله بروجردي در تاييد اين مسجد و برتري آن نقل گرديده است.

حسن بن مثله جمكراني در روايت مشهوري كه به‌نظر مي‌آيد تنها سند موجود و معتبر براي ساخت اين مسجد باشد چنين مي‌گويد:

من شب سه شنبه، ۱۷ ماه مبارك رمضان سال ۳۷۳ ق در خانه خود خوابيده بودم كه ناگاه جماعتي از مردم به در خانه من آمدند و مرا از خواب بيدار كردند و گفتند:برخيز و مولاى خود، مهدى(ع) را اجابت كن كه تو را طلب نموده است.
آنها مرا به محلى كه اكنون مسجد جمكران است آوردند، چون نيك نگاه كردم، تختي ديدم كه فرشى نيكو بر آن تخت گسترده شده، جوانى سى ساله بر آن تخت تكيه بر بالش كرده و پيرمردى هم نزد او نشسته است، آن پير، خضر نبي عليه السلام بود كه مرا امر به نشستن نمود، حضرت مهدى عليه السلام مرا به نام خودم خواند و فرمود:

برو به حسن مسلم (كه در اين زمين كشاورزى ميكند) بگو، اين زمين شريفى است و حق تعالى آن را از زمين هاى ديگر برگزيده است و ديگر نبايد در آن كشاورزى كند.
عرض كردم: يا سيدى و مولاى! لازم است كه من دليل و نشانه اى داشته باشم و گرنه مردم حرف مرا قبول نمي‌كنند
فرمود:تو برو و آن رسالت را انجام بده، ما نشانه‌هايي براى آن قرار مي‌دهيم، و همچنين نزد سيد ابوالحسن (يكى از علماى قم ) برو و به او بگو حسن مسلم را احضار كند و سود چند ساله را كه از زمين به دست آورده است، وصول كند و با آن پول در اين زمين مسجدى بنا نمايد.به مردم بگو به اين مكان رغبت كنند و آنرا عزيز دارند و چهار ركعت نماز در آن گذارند.
آنگاه امام(ع) فرمودند: هر كه اين دو ركعت نماز را در اين مكان (مسجد جمكران) بخواند مانند آن است كه دو ركعت نماز در كعبه خوانده باشد.
چون به راه افتادم، چند قدمى هنوز نرفته بودم كه دوباره مرا باز خواندند و فرمودند:
بزى در گله جعفر كاشانى است، آنرا خريدارى كن و بدين مكان آور و آنرا بكش و بين بيماران انفاق كن، هر بيمار و مريضى كه از گوشت آن بخورد، حق تعالى او را شفا دهد.
حسن بن مثله جمكرانى مي‌گويد: من به خانه بازگشتم و تمام شب را در اند يشه بودم، تا اينكه نماز صبح را خوانده و به سراغ على المنذ ر رفتم و ماجراى شب گذشته را براى او نقل كردم و با او به همان مكان شب گذشته رفتيم، و در آنجا زنجيرهايي را ديديم كه طبق فرموده امام عليه السلام حدود بناى مسجد را نشان مي‌داد.
سپس به قم نزد سيد ابوالحسن رضا رفتيم و چون به در خانه او رسيد يم، خادم او گفت: آيا تو از جمكران هستى؟ به او گفتم: بلى! خادم گفت: سيد از سحر در انتظار تو است. آنگاه به درون خانه رفتيم و سيد مرا گرامى داشت و گفت: اى حسن بن مثله من در خواب بودم كه شخصى به من گفت:
حسن به مثله، از جمكران نزد تو مي‌آيد، هر چه او گويد، تصديق كن و به قول او اعتماد نما، كه سخن او سخن ماست و قول او را رد نكن.
از هنگام بيدار شدن تا اين ساعت منتظر تو بودم، آنگاه من ماجراى شب گذشته را براى وى تعريف كردم، سيد بلافاصله فرمود تا اسب ها را زين نهادند و بيرون آوردند و سوار شديم، چون به نزديك روستاى جمكران رسيديم، گله جعفر كاشاني را ديديم، آن بز از پس همه گوسفندان مي‌آمد، چون به ميان گله رفتم، همينكه بز مرا ديد به طرف من دويد، جعفر سوگند ياد كرد كه اين بز در گله من نبوده و تاكنون آنرا نديده بودم، به هر حال آن بز را به محل مسجد آورده و آن را ذبح كرده و هر بيمارى كه گوشت آن تناول كرد، با عنايت خداوند تبارك و تعالي و حضرت بقيه‌الله ارواحنا فداه شفا يافت.
ابو الحسن رضا، حسن مسلم را احضار كرده و منافع زمين را از او گرفت و مسجد جمكران را بنا كرد و آن را با چوب پوشانيد.
سپس زنجيرها و ميخ ها را با خود به قم برد و در خانه خود گذاشت، هر بيمار و دردمندى كه خود را به آن زنجيرها مي‌ماليد، خداى تعالى او را شفاى عاجل[سريع] مي‌فرمود، پس از فوت سيد ابوالحسن، آن زنجيرها ناپديد شد و ديگر كسى آنها را نديد.

اعمال مسجد
بسياري از شيعيان شب چهارشنبه از روزهاي هفته و شب نيمه شعبان - تولد مهدي - از روزهاي سال را به اين مسجد مي‌روند و اعمال آن را بجا مي‌آورند. اعمال آن دو ركعت نماز تحيت مسجد است و دو ركعت نماز استغاثه به صاحب الزمان كه به نماز امام زمان مشهور است به شيوه‌اي خاص بجاي آورده مي‌شود.

كَهَك يكي از شهرهاي استان قم در ايران است. اين شهر در بخش كهك از توابع شهرستان قم قرار دارد و مركز اين بخش مي باشد. جمعيت اين شهر بر اساس سرشماري سال ۱۳۸۵، برابر با ۲،۷۶۶ نفر بوده است. اين شهر، اقامت‌گاه ملاصدراي شيرازي فيلسوف و حكيم بزرگ اسلامي بوده است و وي به دليل آزار متعصبان درس خود در شيراز را رها كرد و ۱۵ سال در كهك به گوشه‌نشيني، عبادت، و تفكر پرداخت.

از جمله روستاهاي پيرامون آن فردو، وشنوه، دستگرد، تيره، ميم، شاه اسماعيل، بيدهند، ورجان، خورآباد، قبادبزن، خاوه، صرم و ... هستند.