شهرستان نهبندان يكي از شهرستان‌هاي استان خراسان جنوبي واقع در شرق ايران است. مركز آن شهر نهبندان است.

جمعيت اين شهرستان بر طبق سرشماري سال ۱۳۸۵، برابر با ۵۶،۰۸۹ نفر بوده است.

بخش‌ها
بخش مركزي با جمعيت ۴۱،۹۰۶ نفر
دهستان بندان
دهستان ميغان
دهستان نه
شهرها: نهبندان

بخش شوسف با جمعيت ۱۴،۱۸۳ نفر
دهستان شوسف
دهستان عربخانه
شهرها: شوسف

قائنات را بيشتر بشناسيم


شهرستان قائنات، به مركزيت شهر قائن، در شرق ايران و شمال استان خراسان جنوبي در حد فاصل ۱۵ و ۳۳ تا ۱۲ و ۳۴ عرض جغرافيايي و ۳۸ و ۵۸ تا ۵۶ و ۶۰ طول جغرافيايي قرار دارد.

شهرستان قائنات، تا سال ۱۳۵۹، يكي از بخش‌هاي شهرستان بيرجند بود كه در اين سال جدا شده و به صورت شهرستان درآمد.

جمعيت اين شهرستان بر طبق سرشماري سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۳۷،۳۵۷ نفر بوده‌است

اين شهرستان داراي شش بخش است:

بخش مركزي با جمعيت ۶۲٬۰۴۰ نفر
دهستان پيشكوه (قائنات)
دهستان قائن
دهستان مهيار
شهرها: قائن و اسفدن

بخش زيركوه با جمعيت ۲۶٬۲۰۳ نفر
دهستان پترگان
دهستان زيركوه
دهستان شاسكوه
شهرها: حاجي آباد

بخش نيمبلوك با جمعيت ۱۸٬۳۹۶ نفر
دهستان كرغند
دهستان نيمبلوك
شهرها: خضري دشت بياض و نيمبلوك

بخش زهان با جمعيت ۱۱٬۹۲۶ نفر
دهستان افين
دهستان زهان
شهرها: زهان

بخش سده با جمعيت ۱۸٬۷۹۲ نفر
دهستان آفريز
دهستان پسكوه
دهستان سده
شهرها: آرين شهر

شهرستان قائنات در شمال استان خراسان جنوبي قرار گرفته‌است. اين شهرستان از شمال به شهرستان‌هاي خواف و گناباد از استان خراسان رضوي، از غرب به شهرستان سرايان و از جنوب به شهرستان بيرجند محدود شده و از جانب شرق، مرزي به طول تقريبي ۱۳۰ كيلومتر با كشور افغانستان دارد.

مساحت اين شهرستان بالغ بر ۱۷٬۷۲۲ كيلومتر مربع مي‌باشد. شهرستان قائنات، براساس آخرين تقسيمات كشوري مشتمل بر ۵ بخش و ۱۳ دهستان بوده و ۳۷۳ روستا و ۱۲۹۳ آبادي خالي از سكنه دارد. فاصله غربي ترين تا شرقي ترين در امتداد خط مستقيم ۲۲۵ كيلومتر و از شمال به جنوب ۹۰ كيلومتر و با شكل متناسب يك مستطيل كه از استانهاي قم، كهكيلويه و بوير احمد، چهار محال و بختياري و گيلان بزرگتر مي‌باشد.

مركز اين شهرستان شهر قائن كه برروي دشتي به همين نام مي‌باشد. شهر قاين در مسير بزرگراه آسياي مشهد به زاهدان تا مرز افغانستان ۱۸۰ كيلومتر فاصله داشته و از سطح دريا ۱۴۴۰ متر بلندي دارد و از دو شهر بيرجند و گناباد فاصله‌اي مساوي ۱۰۵ كيلومتر در ۳۷۲ كيلومتري جنوب مشهد و از تهران ۱۳۰۰ كيلومتر فاصله دارد

رشته كوه قهستان در غرب و شاسكوه و آهنگران در شرق آن سر به آسمان سوده و بلندترين قله منطقه كمر سرخ با ۲۸۴۲ متر در نيم بلوك و پست‌ترين نقطه با ۶۱۰ متر در پترگان قرار دارد.

گونه‌هاي گياهي و جانوري
مراتع قائن از نوع متوسط است و در آن گياهان دارويي گوناگون، جنگلهاي تنگ، پسته كوهي، بنه، قيچ و بادامشك ديده مي‌شود. در شهرستان قائن خصوصاً در منطقه شكار ممنوع شاسكوه، قريب به ۵۹ گونه پرنده، ۲۵ نوع پستاندار و ۱۷ گونه از خزندگان و دوزيستان منحصر به فرد زندگي مي‌كنند. در اين خطه، رودخانه‌هاي با اهميتي همچون رود شور، رود مرادنشاه، رود بيهود، افين و آهنگران جريان دارند و گندم، جو، چغندر، پسته و خصوصاً زعفران و زرشك و آلو از محصولات كشاورزي اين شهرستان مي‌باشند.

پيشينه
چنانچه تذكره نويسان و مورخان نقل كرده‌اند منطقه قائنات با تاريخي سي هزار ساله يكي از اولين خاستگاههاي تمدن خراسان است فخرالاسلام پيدايش قائن را به عصر قابيل پسر آدم نسبت داده و در فرهنگ دهخدا بناي اوليه شهر قائن به سام بن نريمان و در احياء الملوك به كي لهراسب پدر گشتاسب منسوب شده‌است اين سخنان اگر چه از اعتباري علمي برخوردار نيستند اما بازگو كننده قدمتي هستند كه چون غباري از روزگاران دور بر سنگ سنگ اين شهر نشسته‌اند در سفرنامهٔ سرپرسي سايكس آمده در ۳۲۸ قبل از ميلاد ۱۳ هزار نفر از مدافعان شهر قائن به مقابله با لشكر انبوه اسكندر در آمدند و دكتر بلووگلدسميد اعتقاد دارد كه قلعه كوه قائن در عهد هخامنشيان همان كاخ سلاطين قهستان يا آرتاگوانا بوده‌است.

قائن در عصر زمانداران ساسانيان نيز از مراكز مهم قدرت و از معدود شهرهاي استراتژيك ايران به شمار مي‌آمده‌است مورخان بسياري در كتب خويش از قائنات نام برده‌اند اصطخري در ۳۴۰ خورشيدي از قائن به‌عنوان مركز قهستان نام برده و مذهب آن خطه را شيعه ذكر كرده و جيهاني در ۳۷۵ هجري از سه دروازه شهر به اسامي دركون، در كلاوج و درزقان استخر نام برده‌است. ناصر خسرو قبادياني در سال ۴۴۰ وارد قائنات شده و قائن را چنين توصيف نموده قائن شهري بزرگ و حصين و گرد آن خندقي و مسجد آدينه به شهر اند است و آنجا كه مقصوره‌است تاقي عظيم و بزرگ است كه در خراسان از آن بزرگ‌تر نديدم.

ماركوپولوي و نيزي هواي قائن را در نهايت اعتدال دانسته و ياقوت حموي و عبدا... محمد بن احمد مقدسي آنجا را بندر خراسان و خزانه كرمان معرفي كرده‌اند قائن در جريان تندباد ايلغارهاي تاريخي صدمه چنداني نديده‌است وچنانكه نقل شده در ۷۷۳ هجري اميرتيمور در حوالي قائن اردو زد ليكن به فضل و درايت حاكم شهر بدون جنگ و خونريزي از كنار آن گذشت.

در عصر صفويه نيز به سال ۱۰۰۲ هجري شاه عباس صفوي از قائن ديدن نمود و سالها بعد در زمان سلسله زنديه هنگامي كه لطفعلي خان زند از كرمان گريخت و به قائن آمد در آنجا از وي پذيرائي شد. قائنيان در بازگشت نيز تعدادي سوار جهت جنگ با آغا محمد خان قاجار در اختيار وي قرار دادند.

دكتر ژوزف انگليسي، قائن را از مناطق آباد خراسان و قرار گاه مردان دليري مي‌دانسته كه از راه شمشير زني و كمان كشي روزگار گذرانده‌اند.

فردوس را بيشتر بشناسيم


شهرستان فردوس به مركزيت شهر فردوس، در شمال استان خراسان جنوبي و بين ۳۹-۳۲ درجه تا ۴۲-۴۳ درجه عرض شمالي و ۵-۷۵ تا ۵۵-۵۸ درجه طول شرقي واقع شده‌است. اين شهرستان، از شمال به شهرستان‌هاي بردسكن و گناباد، از شرق به شهرستان‌هاي گناباد و سرايان و از جنوب و غرب به شهرستان بشرويه محدود مي‌شود. مساحت شهرستان ۱۳٬۲۷۷ كيلومتر مربع است.

پيشينه شهرستان تا امروز
اين شهرستان در سال ۱۳۲۶ پس از افزايش تعداد شهرستان‌هاي استان خراسان از ۷ شهرستان به ۱۱ شهرستان، هم‌زمان با شهرستان‌هاي نيشابور، كاشمر و درگز تأسيس گرديد. شهرستان فردوس در ابتدا مشتمل بر بخش‌هاي مركزي، طبس و بشرويه بود.‎ در لغت‌نامه دهخدا، در مورد تقسيمات كشوري شهرستان فردوس آمده‌است: «شهرستان فردوس از سه بخش به نام حومه، بشرويه و طبس تشكيل شده، جمع قراء و قصبات آن ۴۵۳ و تعداد نفوس شهرستان ۵۵٬۸۷۸ تَن است.»

در تيرماه سال ۱۳۳۹، بخش طبس از شهرستان فردوس جدا شده و به صورت شهرستان درآمد و همچنين بخش سرايان نيز از بخش مركزي (بخش حومه در آن زمان) جدا شده و به يك بخش مستقل تبديل شد.‎ پس از تقسيم استان خراسان به سه استان در سال ۱۳۸۴، بخش سرايان از اين شهرستان جدا شده، به شهرستان تبديل شد و به استان خراسان جنوبي ملحق گرديد. تا اسفند ۱۳۸۵، شهرستان فردوس متعلق به استان خراسان رضوي بود كه در اين زمان طي مصوبه دولت به استان خراسان جنوبي ملحق گرديد.‎ اين موضوع، واكنش‌ها و مخالفت‌هاي شديدي را در بين مردم در پي داشت. همچنين در آبان سال ۱۳۸۷، بخش بشرويه به شهرستان ارتقا يافت و از اين شهرستان جدا شد. در حال حاضر اين شهرستان، شامل يك بخش (مركزي) و ۳ دهستان بوده و متعلق به استان خراسان جنوبي مي‌باشد.

مشخصات كلي شهرستان
اين شهرستان، داراي ۲ شهر فردوس و اسلاميه، يك بخش و ۳ دهستان است. همچنين اين شهرستان، تعداد ۷۷۱ آبادي دارد كه از اين ميان، ۱۶۵ روستا داراي سكنه مي‌باشند.

بخش مركزي
دهستان باغستان
دهستان برون
دهستان حومه
شهرها: اسلاميه و فردوس

جمعيت
بر اساس سرشماري عمومي نفوس ومسكن در سال ۱۳۷۵، جمعيت اين شهرستان با احتساب بخش سرايان ۸۶٬۶۲۵ نفر بوده كه پس از انتزاع بخش سرايان و بر اساس سرشماري سال ۱۳۸۵، جمعيت آن بالغ بر ۶۱٬۳۴۶ نفر بوده‌است.‎ با توجه به ارتقاي بخش بشرويه به شهرستان و جداشدن آن از اين شهرستان، جمعيت محدودهٔ كنوني اين شهرستان در سرشماري سال ۱۳۸۵، ۳۸٬۳۰۱ نفر بوده‌است.
‎ ميزان باسوادي در شهر فردوس، ۹۱٫۱٪ و در شهرستان فردوس، ۸۴٫۴٪ است كه از ميانگين كشور و استان، بسيار بالاتر است

جاذبه‌هاي گردشگري
شهرستان فردوس، از جمله شهرستان‌هاي تاريخي كشور است كه از ۱۹۰ اثر تاريخي شناسايي شده در آن، تاكنون ۹۰ اثر به ثبت آثار ملي رسيده‌اند.

مهمترين جاذبه‌هاي گردشگري اين شهرستان عبارتند از:

آبگرم معدني فردوس
مدرسه علميه عليا
مسجد جامع تون
قنات بلده
مسجد، آب انبار و حمام كوشك
كوه قلعه فردوس
روستاي ييلاقي باغستان عليا
روستاي ييلاقي بيدسگان
قلعه حسن‌آباد

ويژگي‌هاي اقليمي
اين شهرستان با توجه به موقعيت جغرافيايي و عدم وجود توده‌هاي مرطوب و كوهستان‌هاي مناسب و به علت مجاورت با دو كوير مركزي و نمك داراي آب و هواي صحرايي، خشك و كم‌باران مي‌باشد. ميانگين ميزان بارندگي اين شهرستان در حدود ۱۵۵ ميلي‌متر در سال است. اين شهرستان به لحاظ وسعت زيادش از نظر آب و هوايي داراي دو منطقه متفاوت است:

-مناطق كوهپايه‌هاي شمالي كه معمولاً داراي زمستان‌هاي بسيار سرد و تابستان‌هاي معتدل مي‌باشد كه شهرهاي فردوس و اسلاميه تقريباً در اين ناحيه قرار دارند و علت وجود اين آب و هوا عمدتاً كوهستاني و مرتفع بودن آن است.

-قسمت جنوب و جنوب غربي كه داراي تابستان‌هاي فوق‌العاده گرم و خشك مي‌باشد

وضعيت كشاورزي
با توجه به ميزان بارندگي كم در اين شهرستان، عمدهٔ زمين‌هاي كشاورزي به صورت آبي مي‌باشند. كل سطح زير كشت اين شهرستان در حدود ۲۷٬۰۰۰ هكتار است. از اين ميان، نزديك به ۸٬۰۰۰ هكتار، به صورت ديم بوده و بقيه آبي هستند. مهم‌ترين محصولات باغي اين شهرستان، انار و پسته هستند كه سطح زير كشت انار در اين شهرستان، ۲۱۰۰ هكتار با ميزان توليد سالانه بيش از ۳۰ هزار تن (حدود ۴۰ درصد توليدات باغي استان خراسان جنوبي) و توليد پسته در سال ۱۳۸۸ از ۳۱۰۰ هكتار سطح زير كشت اين محصول، حدود ۳۰۰۰ تن بوده‌است.همچنين در سال ۱۳۸۴، ۱۱ تن زعفران خشك در اين شهرستان توليد شده‌است.

دشت فردوس، در پايين‌دست اين ارتفاعات قرار دارد كه شهر فردوس در آن واقع شده‌است. وسعت حوضه آبريز دشت فردوس ۱٬۳۶۰ كيلومتر مربع است كه ۵۰۰ كيلومتر مربع آن را دشت و بقيه را ناهمواري‌ها تشكيل مي‌دهند.بلندترين نقطهٔ آن، قله سياه‌كوه و پايين‌ترين نقطهٔ خروجي دشت ۱٬۱۰۰ متر بلندتر از سطح دريا است.

همچنين در جنوب غربي شهر فردوس، رشته كوه كم‌ارتفاعي وجود دارد كه در نهايت به كوه‌هاي بيرجند مي‌پيوندد كه دو قله آن به نام‌هاي كوه قلعه و كوه قلعه حسن‌آباد آثار تاريخي دوران اسماعيليه را در خود جاي داده‌اند.

پوشش گياهي
با توجه به ميزان بارش كم، درجه حرارت بالا، جنس خاك و ساير شرايط طبيعي و جغرافيايي در شهرستان فردوس، پوشش گياهي از نوع استپي است كه بر حسب ميزان رطوبت تغيير مي‌كند و اين پوشش در قسمت‌هاي شمالي و مرتفع انبوه بوده و تبديل به مراتع مي‌شود. مهم‌ترين گياهان استپي شهرستان عبارت‌اند از: خارشتر، گون، گز، قيچ، تاغ، تريخ، اسپند و شوركده كه اغلب از نوع گياهان سازگار به شوري مي‌باشند. ويژگي عمده تمامي اين ناحيه تنك بودن پوشش گياهي آن است كه به ندرت بيش از يك سوم خاك را مي‌پوشاند. در بين گياهاني كه به طور طبيعي رشد مي‌كنند، گياهاني كه مصرف دارويي دارند در منطقه يافت مي‌شوند كه بعضي از اين گياهان عبارت‌اند از ختمي، باديان، ترنجبين، زرشك، زيره، خارخشت، شويد، كلپوره، كاسني و بارهنگ.

راه‌ها
شهرستان فردوس، در مجموع داراي ۴۱۵ كيلومتر جادهٔ آسفالته بوده كه ۳۸ كيلومتر آن بزرگراه است. همچنين ‪ ۹۷‬درصد روستاهاي با بيش از ‪۲۰‬ خانوار جمعيت در اين شهرستان از راه آسفالته برخوردارند كه بيشترين ميزان در استان خراسان جنوبي است

محصولات فردوس
از مهم‌ترين صنايع دستي شهرستان فردوس مي‌توان پارچه بافي (تون بافي)، سفالگري، برك بافي، قالي، گليم، نمد مالي، مشبك و معرق كاري را نام برد.

محصولات و سوغات اصلي منطقه را انار، زعفران، بادام، پنبه، گردو، انواع كشك، قره قروت و زيره تشكيل مي‌دهد. پسته نيز از جمله محصولات شهرستان فردوس است كه در انواع مختلف: كله قوچي، آحمد آقايي، محلي، فندقي و ساير انواع مختلف توليد مي‌شود.

سربيشه را بيشتر بشناسيم


شهرستان سربيشه به مركزيت شهر سربيشه، يكي از شهرستان‌هاي استان خراسان جنوبي ايران است.

شهرستان سربيشه، تا سال ۱۳۸۱ يكي از بخش‌هاي شهرستان بيرجند بود كه در اين سال به شهرستان تبديل شد.

جمعيت
جمعيت اين شهرستان بر طبق سرشماري سال ۱۳۸۵، برابر با ۳۷،۵۹۱ نفر بوده است

تقسيمات كشوري
بخش مركزي با جمعيت ۲۵،۷۸۸ نفر
دهستان درح
دهستان مومن آباد
شهرها: سربيشه

بخش مود با جمعيت ۱۱،۸۰۳ نفر
دهستان مود
دهستان نهارجان
شهرها: مود

آثار تاريخي
مسجد بزرگ چهارده معصوم
مسجد گنجي
مسجد پخت
خانه ياوري
قلعه كهنه سربيشه
مجموعه عمارت و باغ مود
چنشت
غار چنشت و چهل چهل چاه
ماخونيك
قلعه گزدز
قلعه گلندر
غاربرادو

ويكيپديا

شهرستان سرايان در شمال غربي استان خراسان جنوبي واقع است. شهرستان سرايان از غرب به شهرستان فردوس، از شمال به بخش كاخك شهرستان گناباد، از شرق به بخش سده شهرستان قائنات، از جنوب و جنوب شرق به بخش خوسف شهرستان بيرجند و از جنوب غربي به بخش ديهوك شهرستان طبس محدود مي‌شود.

اين شهرستان تا ارديبهشت ۱۳۸۳، جزء بخش‌هاي سه‌گانه شهرستان فردوس بود كه در اين سال به صورت شهرستان مستقل درآمد و به استان خراسان جنوبي ملحق شد.

شهر سرايان، مركز شهرستان سرايان، در ۵۸ درجه و ۳۱ دقيقه طول شرقي و ۳۳ درجه و۵۱ دقيقه عرض شمالي، در ۱۶۰ كيلومتري مركز استان (شهر بيرجند) و در دشتي هموار در حاشيه كوير و در دامنه جنوب غربي رشته كوه زابري معروف به شتران قرار دارد.

جمعيت
جمعيت شهرستان سرايان طبق سرشماري سال ۱۳۸۵، برابر با ۳۴،۶۳۶ نفر مي‌باشد

تقسيمات كشوري
بخش مركزي با جمعيت ۲۳،۳۰۲ نفر
دهستان آيسك
دهستان مصعبي
شهرها: سرايان و آيسك

بخش سه‌قلعه با جمعيت ۱۱،۳۳۴ نفر
دهستان دوكوهه
دهستان سه‌قلعه
شهرها: سه‌قلعه

آب و هوا
آب و هواي اين شهرستان نسبتاً معتدل و داراي زمستان‌هاي سرد وتابستان‌هاي خشك مي‌باشد.

جاذبه‌هاي گردشگري
از اماكن زيارتي آن مي‌توان مرقد امام زاده سلطان كريمشاه واقع در روستاي كريمو و امامزاده سلطان مصيب واقع در دهستان مصعبي و امام زاده سلطان ابوالقاسم واقع در روستاي قاسم آباد را نام برد.

از ديگر مكان هاي ديدني شهرستان سرايان مي‌توان به غار بزرگ و زيباي بتون اشاره كرد كه ناشناخته مانده است. غار بتون در12 كيلومتري شمال شهر سرايان واقع شده است.

صنعت و كشاورزي
اين شهرستان در بخش هاي صنعت و كشاورزي داراي امكانات زير مي‌باشد:

۱۲۰ واحد مكانيزه دامي
كارخانه خوراك دام
كارخانه پنبه پاكني
كارخانه روغن كشي
كارخانه توليد قارچ صدفي
كارخانه شن شوئي و موزائيك سازي
كارخانه توليد كيك وكلوچه

درميان را بيشتر بشناسيم


شهرستان دَرميان به مركزيت شهر اسديه، يكي از شهرستان‌هاي استان خراسان جنوبي در ايران است.

اين شهرستان در شرق شهرستان بيرجند، جنوب شهرستان قائن و شمال شهرستان سربيشه واقع است و در حال حاضر داراي سه بخش مركزي، قهستان و گزيك، ۶ دهستان و ۱ نقطه شهري مي‏باشد. شهرستان درميان، تا سال ۱۳۸۴ يكي از بخش‌هاي شهرستان بيرجند بود كه در اين سال و پس از تشكيل استان خراسان جنوبي، جدا شده و به شهرستان تبديل شد

تقسيمات كشوري
مركزي با جمعيت ۲۱،۴۰۹ نفر
دهستان درميان
دهستان مياندشت (درميان)
شهرها: اسديه

قهستان با جمعيت ۱۵،۲۹۵ نفر
دهستان فخررود
دهستان قهستان
شهرها: قهستان

گزيك با جمعيت ۱۵،۰۸۹ نفر
دهستان طبس مسينا
دهستان گزيك
شهرها: طبس مسينا

اين مسجد بنايي است بسيار قديمي و درنهايت شكوه و جلال كه علاوه بر روحانيت معنوي داراي ظاهري دلچسب و فرح انگيز است.امروز با گذشت 1100سال همچنان اين بنا بلندترين عمارت قاين مي باشد.
درمورد بناي اوليه آن اختلاف نظر وجود دارد .استقرار يكي از پايه هاي مسجد بر روي آتشكده ساسانيان گوياي تاريخ كهن آن است.اغلب مورخان وجهانگردان در بيان و معرفي شهر قاين به مسجدجامع صراحتا اشاراتي داشته اند.صوره الارض ابن حوقل (331ه ق)مي نوسيد:
قاين وسعت آن چند سرخس است و بناهاي آن از گل وداراي قهندژ(كهندژ)است كه خندقي درپيرامون دارد و مسجد جامع و دارالاماره در قهندژاست.
قاين شهري بزرگ و حصين است گرد شهر خندقي دارد و مسجد آدينه به شهر اندر است و آنجا كه مقصوره است تاقي عظيم و بزرگ چنانكه در خراسان از آن بزرگتر نديديم و آن تاق نه در خور مسجداست و عمارت همه شهر به گنبد است .

حكيم سعدالدين بن شمس‌الدين نزاري بيرجندي قهستاني از سرايندگان بزرگ نيمه دوم سده هفتم و آغاز قرن هشتم, در سال ۶۵۰ هجري قمري در خانواده‌اي اسماعيلي در بيرجند متولد شد. نزاري را نخستين نويسنده دوره بعد از الموت دانسته اند كه زبان شعر و تعبيرات و اصطلاحات صوفيان را براي پنهان كردن عقايد اسلامي بر گزيد.



وي پس از پايان تحصيلات مقدماتي خود در بيرجند و قاين, به مطالعه ادبيان و علوم متداول زمان خود در قهستان پرداخت.او از جواني به ديواني روي آورد. در سال ۶۷۸ هجري قمري به آذربايجان, اران, گرجستان, ارمنستان و باكو رفت و پس از دو سال به قهستان بازگشت و به خدمت امراي خاندان كرت در آمد. اما معاندان وي , ملوك كرت را بر وي برانگيختند تا جايي كه معزول و اموالش مصادره گشت. نزاري سالهاي پايان عمر خود را به انزوا گذراند و به شغل كشاورزي پرداخت. در نام وي و پدرش در برخي منابع اختلاف وجود دارد. گويند كه از فرقه اسماعيليه و از مريدان نزار بن مستنصر بالله فاطمي در مصر بود. وي داراي 3 فرزند پسر بود كه يكي از آن­ها در عنفوان جواني در گذشت .

بسياري از شعرا و نويسندگان از آن جمله جامي, شاعر و عارف نامدار سده نهم برخي از اشعار حافظ را متاثر از اشعار حكيم نزاري مي­دانند و به عبارت ديگر معتقدند كه حافظ از شيوه نزاري پيروي كرده است.

نزاري هم عصر سعدي بوده است. در كتاب تاريخ آل ياسر مشهور به حسامي واعظ، ضمن بيان هم عصري حكيم نزاري با سعدي آمده است كه اين دو با هم در شيراز و بيرجند صحبت داشته­اند و شيخ يكي دو نوبت به عشق صحبت با او از شيراز به بيرجند آمده و ذكر او را در منظومات خود آورده است.

از تاليفات مهم حكيم نزاري به ديوان­هاي زير مي­توان اشاره كرد:

- سفرنامه - ادب نامه - ماجراي شب و روز - مثنوي ازهر و مزهر - دستورنامه كه مشهورترين مثنوي نزاري مي­باشد.

حكيم نزاري در سال ۷۲۰ و يا ۷۲۱ قمري چشم از جهان بسته است . آرامگاه وي در بيرجند و در خياباني كه به نام و افتخار او نامگذاري شده , واقع است.


ويكيپديا

حكيم بوذر جمهر قايني سياستمدار اديب و عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم هجري قمري است كه در دربار سلطان مسعود غزنوي خدمت مي كرده است. وي به زبان فارسي و عربي سخن مي گفته و از وي اشعار و قصيده هايي به جاي مانده كه قصيده بهاريه او از شهرت خاصي بر خوردار است.

بوذر جمهر بعد از مرگ سلطان محمود تا زمان فروپاشي حكومت غزنويان در دربار سلطان مسعود غزنوي به سر برد و در اواخر حكومت غزنويان از غزنه كه پايتخت بود به قاين آمد و پس از مدتي در گذشت. مقبره حكيم بوذر جمهر در فاصله چهار كيلومتري جنوب غربي شهر قاين و در دامنه كوهي موسوم به كوه ابوذر قرار دارد. بناي مقبره از بناهاي قرن ششم و هفتم هجري است به فرم چليپايي و با معماريي بسيار زيبا ساخته شده است. مصالح اصلي در ساخت بنا سنگ گچ و آجر است.
درخت بنه 700 ساله اي نيز در كنار اين مقبره وجود دارد كه به زيبايي اثر افزوده است.